Tuesday 28 June 2022

PU BIREN SINGH, TOH HOULIMNA | MANIPUR BHAWAN, NEW DELHI | NISIM 30.01.2020

 

Pu V. Hangkhanlian’ lemgelsiamna ziak in mi khenkhat in pu Biren Singh, Manipur Chief Minister toh houlimna Manipur Bhawan, S.P. Marg, New Delhi ah nisim 30.01.2020 in nei uh.

 

2020 kum Theinousihkha ni 30 nitak dak 7 chiang in Manipur Bhawan, Sardar Patel Marg, New Delhi ah pu V. Hangkhanlian, Minister (Agriculture) in eimite hon kimuhpih nuam ahi, chih deihsaktute apan ke’n leng ka na zakha hi. Office kaai tawp nung in huai hun a tel diing in ka kithawi a, kimuhkhawmna hun in ka va tel thei hi. Kuateng chial a om hiam chih bel ka theikei hi.

 

Hiai hun a paikhawm thei mi 30 apan 40 kikal khawng pha diing in ka gingta hi. Minister pu’n houlimna kipat taktak ma in pu Biren Singh, Manipur Chief Minister leng sawtlou hong tel thei diing ahihdan hon gen a, hamphathuai ka sa mahmah hi. Pu V. Hangkhanlian Manipur Assembly a Minister hial dinmun leen thei dia dopsang a om toh houlimna hun a telkha thei dia om hamphatna in ka ngai hi.

 

Hun paisa in leng pu Vungzagin Valte, MLA in Delhi a hong phakha zeuhzeuh a, amah toh houlimna hun ah leng ka na telkhak theih hun a om hi. Manipur vaihawmna innpi ah i palai dia mipite’n i na telchingte toh kimuhkhawmna hunte ngaihpoimohhuai ka sa sek hi, lemtanlouhna zeen a omkei naakleh. Tutung in leng theihtuak om ngei dia gintak ziak in thugen ngaikhetu a pang diing in ka kithawi hi.

 

Paite mi hunkuam kikhopkhawmna ah Manipur CM hial hong tel thei diing tuh Paite nampuan (Puandum) i silhsak uh thil kilawm leh lunggulhhuai sa ka hihdan ka gen a, himahleh a tawikha ka omkei maimah uhi. Huchi’n ngawng-oh beek omleh ka chi nawn a, huai leng a omkeilai hi. Huchi’n mi fel leh phatuamngaite’n a va zong ua, bangchidan hiam in Paite nampuan a hon ngaihtuah thei ua, fel uh ka sa mahmah hi. Manipur CM toh kimuh theih diinglam a na theikhol kihi maizenleh zaw hiai sang a kilawmzaw leh namvaai thilte kisakhol deuh a gen di’n hoih ka sa mahmah hi; lah theihkholh ahi siikei hi.

 

Pu Biren Singh, CM a hong luut taktak ngei a… huchi’n kimeltheihtuahna in paikhawmte’n kipulakna kinei hi. CM-pu’n Manipur mite adia a panlakna leh nna a sepkhiakte sau loulou in a hon taklang hi. Nidang a journalist ahihlai a Manipur maban diing lunghimohhuai sa a simleivai a a na lutkhakdan gen in sum nuai nih (2 lakhs) toh MLA a chindan khawng gen in Pathian vualzawlna ziak ahi, chi hi. Manipur mite – phaizang leh singtangmite kuamah khentuam leh etdan tuam a et neilou leh phaizang gam leh singtang gam a kibang a puah diing a tuppen hi gige ahihdan gen hi. Chi-le-nam a kuamah enlou, mihing hihna a a kibang a miteng en a hihdan leng gen hi.

 

“Chief Minister dia ka kichiam zoh phet in ‘Go To Village’ chih ka lungsim ah a hong suak mawk hi. Hiai pen ke’n leng lamdang sa ka hi; a kua mahmah’ hon hasot leng hilou ahi. Huchi’n phualpi solkar a vaihawmtute kiang ah singtang gam aa diing in panpihna hon pia un chi’n ka va ngen pah a, mavang leh lamzangtak in ka semkhe thei hi. Huai ziak in Pathian hon pina hi mahmah ahi,” chi hi.

 

Manipur gamsung, bandh/strike leh helna tuamtuamte’n a pumtuam hi a, Naga-te’n ni zakhat val economic blockade a bawl uh bang kimuhpih a houlimpihna tungtawn in a tawpsan thei uhi. Huailou in ni 630 lam Bill thumte ziak a helna leh si suunna om leng sawtlou in kivengsak thei nawn hi. Manipur a ILP extend-na diing in leng ‘clause’ behlapsak in a kilohching thei, chi hi. CMHT ban ah, tu tantan a a sepkhiakte sau loulou in hon gensuklai hi. BJP solkar in Manipur mite hon deihsakdan leh Khristian-te adia BJP hoihlou chia lauhna khenkhat in a neihte uh a gintak bang uh hilou in tuni tan in BJP vaihawm sung in Manipur Khristian-te’n haksatna tuaklou uh, chi hi. (CM-pu' gente support leh hoihsakpih ziak a ka taklat hilou in CM-pu in a gente ka theih dandan a k’on taklat hizaw hi.)

 

Hiaite ban ah, thu tuamtuam - Medical College bawlkhiak dia chihmuhna (recommendation) a bawlte uh, 2015 kum a Manipur a District kibawl thakte, Manipur a thautawi pawlte haksatna sukvengna dia SoO pailel, Delhi kitelna om pah diing ah BJP a na gum un chihte ban ah, thu dangdang bangzahhiam hon genkha hi.

 

Paikhawmte lak ah a taltaakpen pu Khatchin Langel in CM-pu in amah toh kimuhkhawm theihna hun lemtang a hon bawlsak kipahhuai a sakdan gen masa hi. CM-pu in hon patkhiak CMHT leh ‘Go To Village’ a kipahpihdan ban ah CM-pu mi kingainiamtak ahihdan bang, amah vaihawmsiamna ziak in Agriculture Minister, pu V. Hangkhanlian in Agriculture ah award sang thei diing tan a hong tun zoh bang thupi a sakdan taklang hi. Gamsung khantouhna (development) om theihna dia koute’n leng District poimoh lo mahmah ka hi uh. Huailou in Medical College leng a kinlam in hon bawlsak in, nang bang… clause khat guangsak a Manipur adia ILP extend-sak zou na hihtel chia! chi in phatkawm simtak in siamtak in ngetna bawl hi.

 

Pu Kolson Vualnam in leng paikhawmte mai ah CM-pu kiang ah, Sir, nang legacy leng hi diing in Lamka District hon bawlsak in chi’n ngen hi.

 

Hiai thu gelhtu ke’n leng CM-pu toh hiai bang a kihoulimna hun lemtangtak mukha thei a om hampha lua ka kisakdan ka gen hi. Manipur khangthu a chikmah a om ngeilou phaizang leh singtangmite khentuam lou a; singtangmite itna ziak a ‘Go To Village’ hon patkhiak ban ah, CMHT scheme hon puankhiak singtang gam a mite’n hamphatpih lua ka hi uh, chihte ka gen hi. Kum khat a nihvei-thumvei bang innlam pai sek ka hi a, innlam ka pai hun chiang a bandh bang om mun mahmah a, Airport a taankhak hunte bang om sek hi. Himahleh nang CM na hong hih nung Manipur in khantouhna leh muanna lam nawt thei ahi. Singtangmite na deihsakna ziak a na sepkhiakte kipahhuai lotel ahi a, nna hoih taktak na patkhiakte tawpsan lou in hon sunzom in chi in ka ngen hi. Ahi a, Singtangmite kibang a na deihsaklai in koute n’on angvanna atuam liauliau om nailou ahihman in kou aa diing in economic package tel in na deihsakna hon suahlai in, chihte ka gen hi.

 

CM-pu a kinoh ziak in midang in thugenna diing hun mulou uh hi pen hi. Alompi a lim kilaakkhawmna ka neih zoh un a hon dinkhiaksan hi.
______________________________

 

CM-pu in hon dinkhiaksan nung in a omlaite'n pu V. Hangkhanlian, Minister makaih in houlim, a sawng nihna ka pan nawn uhi. Minister-pu'n a nasepkhiakte sau loulou in hon gen hi. Lamka khosung a lampi leh tuiheek tui toh kisai a a panlakna ban ah bial mipite adia a sepkhiakte gen in hun hon zang hi. Houlimthoh pian in hun kizang a, gen ut nei hinapi gen manlou a tamzaw kihi diing hi. Hun kisuangsawn zang a kihihman in zaan a hong sawt pah a, deih bangtak a houlimman a hikei hi. Ahi a, taklat louh theihlouh a ka ngaih, program bei nung a Minister-pu kiang a ka gente tel in thu kigenkhat k'on taklanglai diing.

 

Minister-pu toh hun zatkhawmlai in thu poimoh kigente ahihleh tuinek, lampi, medical college, Lamka District, 6th Schedule chihte hi deuh hi. Minister-pu kiang ah nna na septe a detdou diing mah in hon seem inla, tuinek leh lampi kibawlte bang leng kumteng a bawlthak gige ngailou diing in hoih deuh mah in hon bawl in, chi in ka ngen hi. Fund kidaih louhdan leh haksatna tuamtuam omte gen in Minister-pu'n hon dawng hi. Huailou in, program zat zoh nung in conference hall polam ah i namsung chidamna dia lemna palai a pang diing in Minister-pu kiang ah ka ngen hi. Ama'n hon dawnna ah mite'n ‘neutral’ a hon koihlouh chiang un lemna palai a pan haksa ahihdan hon gen hi.

 

(Houlimna ah bangteng gen theih ahi a, himahleh i chihtakna leh commitment bel i sepkhiakte ah hong kilang zel mai hilou hia maw? Gelhkhelh, gelh kimlouh ban ah, gelh vaal a omkhak zenzen a, min taklat a omkhate’ ngaihdan lou a om zenzenleh hon ngaihsiam uh ka ngen hi. Lungsim a chiamtehkhakte hon gelhkhia ka hihthoh a, mangngilh man pawl leh gelhkhiak siamlouh ziak a ahi bangbang a gelhkhak louh leh gelhkhelh a omkhakleh kimuhkhawmna a telte kiang ah thuchian dot theih diing in ka gingta hi)

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Theinousihkha ni 31 (31st January, 2020)

No comments:

Post a Comment