Monday 13 August 2012

Pianna Gamlam Ah



FEBRUARY kha a, “Sawt omman ding le hilou bang hong pai nai dah ve” hon chi hinapi April kha inchu kei sawm le hi nawn zezenlou in, “ULian, inkiang a i huan ua ka meh chiinte nektheihta eive; a neman di’n hong pai ve maw?” ka lawmnu’n hon chi a, hon zotdan himhim nalh ka sa. Nikum Krismas a le inn pai sawm a ticket natan lakhin hi’ng a, ka pai theikei thak a hive’n. Huaima Krismas in bel inkuan kim in ka zangkhawm ua neih dandan in Krismas Tree ka bawl ua, ka tate’n le kipahpih mahmah uh, a diak a huai Disco light vak phe leplepte mahmah!


Lawmnu gentaklouh tate meel mahle muhlouhna sawtta chi’n inn pai ding kilawp mahmah; ticket bang lakhawl pah. Huchihlai a Rengkai a mi kidawplup thu in Lamka zelsuak. Inlam tanchin Internet a zakzak chia’n Bandh peuh ana omleh Inn kitung theilou ding chi’n Saptuam leh pawl tuamtuamte hihsekdan a Facebook ah, Innlam paina sunawngkai thei dia mimal hi’n pawlpi hitaleh, kuama’n bandh ana bawllou dia ngetna bang bawl malam. Phatuam taktak le ahi diam ah, lamzangtak a inn tungthei.


Delhi kholum hemhum lai a Imphal i tungzaw Tulihar Airport bang ah vuah thuak khapah; Lamka khopi tun ale zulai. Khua ana vot didi in nuam mahmah. Inn i tung a… eisa’ kipakzaw a ana vaidawn ding zi leh tate, pi leh pu, lawm-le-vual banah tanau-laina, inkim-inpam ana om siuhseuhte muhchia’n paiman om mahmah. A climate mahlah damtheihhuai himai. Delhi leh vaigam khong a zaak manglouh vuahzuk chia Inn-tung Langva peek vuah in a denging tiktik leh a chang a huihpi luum humhum a inn hon muut thawmte mah nuambang va lehsak; le original zaw bang. Pianna gamzaw neu ta lele i ki-aikawhaan sakna mun hi a, nuam petmah. The Joy of coming home! Inn tungphet lawmnu’n a siamtheihtawp a ahuan: Maiteh, beteh, begaap leh manta, allu le telzek, kihuankhawm banah Singzual hngat thak siseih a ki-alhuan… Gilvahtak a ne pah. Lim ahi na ve!


Khawmui toh kiton in nitak-ann leng nekhin nawnpah. Leengthe hong haam in gaal a uphokte vuah sam in hong haam kawtkawt nawn sosouh uh. Laikhun ah tate toh hun sawtpi nung in ka hong zaalkhawm nawn uh zaw aw… lungmuang kisatak a i anglum a ihmu hithitte etchia’n ‘PA HIH’ nuam hina maizen e! Zi leh tate khong pawng vuak pahpah, vuak noknok ding hilou in lungmuansak ding hizaw veh aw. It a kitenpih i hih ngalleh kham-le-ngun, mehlim-meh-al i piakzohlouh hang in ‘huailai a na itna’ mah pe lechin kipaktak a saang utlai veve ding uh eive. Zite mah inle pasalte maipha a zonsiam ua thunuailutdan a theih uleh itlouh theih, ngaihlouh theih hilou zel.


Sawtpi apan lunggulh gige singtang meh: Patoktonol, singthupi, singzual, khangkhuh, gotuai, lengmasel, pa-aldang, patung… om hunkuan (season) hi zomah. Pi Kimmartin in “…thasial hetlou a lei a neknek ding himai” ana chih bang phawkhuai mahmah. Nidang toh teh-in mehman ana tamsot mahmah. Nidang a Singzual lom-khat Rs.5/- man kikham thei hi a, tuchia Rs.20/- manlou huantham hi nawnlou sim. Sawtlou om sung in mehman in tampi a va kisubei man chihthu hive’n ankam limlou chih omlou. Khualgam gamlapi ah i om inle inlam meh kilunggulh vungvung sek na mah a, lim le a limtel a eive maw.


Loulam le muh uthuaita chi’n ka pu toh Khaupihawm lou ka va pha ua. Nidang a taksing lian loulou Krismas dekchia mi’n Krismas Tree dia a guuk ding uh phallou a ka va veen sekte uh ana lian simsimta. Huihpi mutpuuk singte puaksawm in heipi i hon leenzaw… saatpan in khutsung munnih-munthum polpah ngal. Kingeek gawp in kitawlpah laideep. Tawldam zek ding chihleh thoukang thak petmah zel. Thou-mitsawkte bang khel petmah uh eive. Nisa leng khauh simta himahleh a huihnung vot didi lai. Inmun a ana omdente sang in nasep ah kitawl baihzaw. Himahleh i gam climate nuam kipahpihdan kisiamzaw bang.


Lungsim hon khoih ka sak mahmah khat chu loulam a gawbulte muih pianpian tamta hi. Gua taam-ut kisa a apaakziak hipilou in guta a tamziak hisim maimah. Kou lou leh a kiim a gam neite kia hilou in Lamka kiim a khuate, B. Kalzang lam tanpha ahle hithou, ka phaakkhak na chiangchiang ah gua hi’n nahtang hitaleh a bit omlou. Gawhuan neite’n, “en la keile le mang thou ding” chih ngaihdan nei a gawtuai omte la pahpah, huan neitu tampi om hidan eive, huai le ana kiguuk man keileh, hilai! I gam uah sing-le-lou hing dipdip theilou ding khop a i climate un zillou zaw hilou hi a. Tuchia’n ahihleh a mite mah in i gam tulsak ding kibangta mai!!


A huihnung a votlai chihthu hive’n khuazaw lum mahmah thouta. Hiai in a kuakua hitale, sing-le-gua kembit a anou suan theihtheihte ah naktak a panlak poimohdan hon theisak. A hun laitak i missed khak uleh vaigam kholum hemhum kigengente i maban uh ahi. Vai-kholum-gam ah huihsa in hon… muut hilou in, hul hehu chia’n, nasem hilou a tu maimai nasan i kho-ul luang ziahziah thei hi. Singnou suan in i gam damsak ni!

© Lian Suantak @13/8/2012.


[Nidang a Lanva lui a kuang dimdim a aluang zoihzoih lai hunte tuchiang in theihphak hi nawnlou hi. Tui awm-chiang a thuukna mun tampi om in, Lanva lui a kibual di'n lawmte toh kikuan nainai sek hi. Luisung a suang lianpipi bang om a huaite Saktiman a puak khiat zungzung in om hi. A lui ah ngasa tampi om in school khawl chiang khong in ngasa beng in va kikuan sek hi.

A sing mahle tam in Hermon English School sak a Tasar Farm bang ah taksing tampi om in singteh pulhna mun ah Pateh, Ai-paak bang va kizongsek hi. Lengthe bang le sun chiang in haam souhsouh sek uhi. Tuching in ahihleh sing le tam taktak nawnlou hi.

Atuui kiam in sing-le-lou a hong kiam dungzui in azu-ava leng kiam in khua bang le lum mahmahta hi. Nidang a sing-le-gua a tamlai, tuui a tamlai khong ngaihhuaipi suakta hi. Huaiziak in i gam ah sing-le-lou keembit in a suan theihtheih suan in i gam damsak thak ni. ~Enlarged@20/6/2013]