Tuesday 10 December 2013

Attitude/ Lungput


SUNKHAT office ah seppihte lak a khat, Ashok Kumar kichi, toh thuvantaang khong ka houlim khak uleh Haryana a lougam a neihdan uh a hon genkaai kha a, a’ lou ua wheat, paddy khong chiing ahihdan uh hon gen hi. Hichi’n a hon geen kherkher a, “...and we cultivate high quality paddy!” Hiai a ‘High Quality’ a chih chitchiat in ngaihtuahna hon khoihkha hi.


Zodawn a lou-nna seem a kivaak khat kiang ah a kivaakna dong le’ng bang a hon chi dawn dia? Lungkim chitak in a hon dawng diam, a’ik’eh kikhuat luailuai in lungkim chi ngellou in a hon dawng maimah diam? chih khong ka ngaihtuah hi. Inn nupi khat kiang ah nidang a na school kaaipih; na kimuhlouhna uh sawtpi hita khat toh lamlak ah kituak phut unla, “Bang nna na semta?” chi’n hon dongleh bang na chi dawn dia, ka chihleh, “Bangmah semlou! chi’n ka dawng di”, hon chi.


Diklou ka chikei, a dawn utdandan chu ama’ thu ahi. Khatvei ‘Human Resources and Personality Development’ toh kisai Kolkata a ka training na khat uah mihing lungput chi-4 a hon genkha ua:- 1) ‘You are OK; But I’m not OK’ 2) ‘I am OK; But you aren’t OK’ 3) ‘You aren’t OK; And I’m not OK’ leh 4) ‘You are OK; And I’m OK.’ A lina kha lungput dik ahi a chi ua, a dangteng kha duhthusam tunglou lungput ahi, a chi uh. ‘You aren’t OK; And I’m not OK’ ngialngial bang chu ‘Nang na dikkei; kei le dik tuanke’ng, a suaksuak suak heh!’ chia ngongtat a midang hinna khoih a, mahni le’ng kidawm tuanlou a, atawp kitunte lungput ahi, chi uhi.


A tung a Inn nupi’ kiang ah, “Kha-sum lohnei in nna semkei mahlechin ‘Bangmah semlou’ kichi ke’nla; Inkuan khat enkol a nna poimohtak seem ka hi. Tate mikhat suah dia nakpi a, ka hihtheihtawp a, pang ka hi, kichi lechin dawnna hoihzaw hilou ding hiam? I sepna bangbang ah kithalawp leh lungkim chitak in, positive attitude nei hile’ng Pathian inle hon lohchingsak ut diak dia gingta ka hi,” ka chi hi.


Ei’ i diklouh chiang a midangte ‘dik-a’ kimu theilou. Bangteng in positive le ule kikoih khial khasek hi. I houpihnate Positive attitude neitak a hon dawn chiang uale amau a kimuanngamna ompen ensawi sese in, “a hon dawndan mawngmawng kideihkhop na e, kithupisak na e, kiliansak na e...,” kichi khasek hi. A kiliansak himhim le zaw a om tham na a. Mi' attitude amau’ thu ahi mai a, ei’ lungputpen dik photleh bangtan hiam ah i ngaihtuah le’ng tawldamhuai ding hiveh aw. Ei’ lungput dik masa lebel mi’n a utdandan in hon dawngta ve uh, phamohlou hi.


Nidang a tangthu ka zaakngei khat, phuahtawm hia, hilou chihchu ka chiankei; hichidan in a gen ua:  Lei(bridge) lianlou khat ah mi-nih hong kimaituah kha uh hiveh aw. Khat in kiliansakdeuh in, “Ka damsung in kuamah lampi ka awn ngeikei” chi’n sawtpi khawl kha lehle poisalou ding bangkhop in a dinna ngei ah ding leenlun hi. A khatpa-pen in bel awlkha in, “ke’n ka awnzel” chi’n awn-geih a, hun sumang lou in a maban sawnthei hi. A koi zawpen in attitude hoih/ healthy attitude neizaw hi’n na thei a? Kiniamkhiat zek a atamzaw hoihna ding khualtheih kichi thil poimoh mahmah ahi.

 “Keep your thoughts positive because your thoughts become your words. Keep your words positive because your words become your behavior. Keep your behavior positive because your behavior becomes your habits. Keep your habits positive because your habits become your values. Keep your values positive because your values become your destiny.” ~ Mahatma Gandhi.



(c) Lian Suantak @13/11/2013 – 10/12/2013.