Wednesday 29 June 2022

PA PATHIAN’ THUPINA, MUANHUAINA LEH GINOMNA

 

Zan (09.4.2020) nitak a Evan. Thangsuanpau' thugen a ka theihbeh khat - Pa Pathian’ thupina, muanhuaina leh ginomna ahi.

 

I Toupa Jesu Khrist in i khelhna pua a, sihpih hilhial a a omlai a, Jesu Khrist in ama' Pathianna zang a, a Pathianna bei taktak loupi a si, a ni thumni a huai Amah a om, a Pathianna mah zang a thounawn ka na sak gige ahi.

 

Toupa Jesu Khrist’ kipumpiakna a nak thupidan maw. Ei mihingte; duhamna, kihazatna leh kithupisakna ziak khawng a coup bang ahih keileh i hihtheihdan tuamtuam zang a thuneihna leh dinmun i kilaaksakdan leh kisuhsakdan maimai khawng i ngaihtuah mawkmawkleh Toupa Jesu Khrist in i khelhna a puaklai a, Pa Pathian in a nungngatsan hunte in a Pathianna taan taktak a na hi tel hi! Maizen tel lawmlawm!

 

Ei khawng dan a thuneihna kituh hitazen le uh; Pa Pathian in Jesu Khrist (Pathian hihna taan a, mihing khelhna tengteng a puaklai a, Pathian ahih louhlaitak a) kaithou nawnlou a, nidang a Jesu Khrist’ thuneihna tengteng Pa Pathian in kitan thei himaizen hi a! Huai tengteng ‘risk’ khawng leng poisa lou a Toupa Jesu Khrist mihing hong suak hitel hi!

 

A tapa Jesu Khrist in ka khelhna pua a, Khros a a kikhaikanglai in Pa Pathian in a nungngatsanlai khawng... Mihing hong hi, Jesu Khrist lungzin diingdan, a Pathianna tengteng suahkhia a, Pathian hi nawnlou thei leh i khelhna tengteng pua (meidil luut thei hita!) tan a mihing dinmun mahmah a A hong kiniamkhiak tel!!

 

Huai dinmun ah Pa Pathian in Jesu Khrist' hihna ngei teng pu nawn dia A kaihthoh khawng... Jesu Khrist ah huai mahni thu a thohnawn theihna om nawnlou hinapi a kaihthohnawndan khawng.... Pa Pathian nak muanhuai in a nak ginomdan maw!

 

Huchi khop a ginom leh muanhuai Pathian in kei bang hon it, leh kiniamkhiakna tawpkhawk toh ka thuak diing tengteng hong thuaksak Toupa Jesu Khrist. A nak thupi lua!

https://m.youtube.com/watch?v=iaUiehkROBU

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 10 ni (10.04.2020)

SOLKAR MAH LAMETNA A HIPEN SEK HI

 

Mipite lak ah puksih leh kialsih khawng a omkhak chiang in solkar aa di'n zahlakna ahi a, a sik-le-taang ua gensaktu dia mipite'n a teelkhiak uh politician-te aa diing in leng maizumna ahi sek hi. Tua ziak mah in solkar in a neilouzote a kaankuah sek ua, ahi diing mah leng ahi. Solkar i chih sum zeek thei ahi ua, adangte buaisiat hun in leng mipite' kingakna tham dia dingkip leh muanhuai mahmah dia i lamet ahi sek hi.

 

Gamsung ah haksatna a hong om chiang in midang teng sang in Prime Minister in panla dia lamet ahi masapen sek hi. State-te ah Chief Minister-te tung ah lametna a lianbaih sek hi. Lamet a batlouh chiang un dem, mohsak leh naktak a kousiat in a om sek uhi. Telching ahihna uh party min bang mitsiiphuai kisa mai hi!

 

Tutung in COVID-19 hiipi a hong leeng a, michih a buailouta kuamah a omkei hi. Hiai bang hun in i ki-angtansak theih Minister leh MLA a na neikha lou bang hita zen lehang taaina diing i maitawm uh ngai diing hi! I palaite un nek-le-taak a a bialsung mipite uh haksatnate phawk a a panlaknate uh kipahhuai i sa hi. Mihing hinkhua ah, kipak lou hilou napi, i gil uh a kial luat chiang in i tansa vualzawlnate mangngilh a baihlam sek hi. I gil uh hawm ahih maimah chiang in maw!!

 

Tu bang hun, hun haksa a i dinlai un phatuamngai pawlpite leh saptuam i neih uh hampha i kisa mahmah hi. Hiai pawlpite'n leng a mipite lak uah kuahiam meikuang paisuak a na omkhak diing a lau ua, suansam khattou-nihtou a na omkhak zenzen diing bengvaktak in a bildoh uhi.

 

Phualpi solkar leh Manipur solkar vaihawmte apan kial-le-taak thuakte adia panpihna hoihtak a hong omtouh zel i poimoh mahmah uhi. Mimal khat-le-khat kipanpihnate a hoih mahmahlai in a sawt chiang in a tawpdong tan a di'n a detzou keikha thei hi. A hun sawt ah panpihna dongtu a i panleh kisuanlahna (inferiority complex) a om thei hi. Tua ziak in solkar hoih a deihhuaina lian mahmah hi.

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 28 ni (28.03.2020)

PANICK BUYING A OMLOUHNA DIING IN..

 

Corona Virus kigen tuung apan lockdown tanpha pu Narendra Modi, Prime Minister hial in puang mahleh tuni tan in nek-le-taak lei theilou in Delhi mipite ki-om nailou hi. Delhi toh kisai ka muhdan tamlou k'on gen nuam hi.

 

‘Food supply’ chikmah in khaktan ahi ngeikei hi. Curfew/lockdown puankhiak in om zelzel mahleh essential commodities, niteng poimoh zuakna dawrte zalentak in a kihong sek hi. Hiai bang essential commodities van potu gari-te zalentak a paisak ahi a, sumbuk neite'n van poimohte a ngah thei zel uhi. Van zuak hun leng dakkal bikhiah thak luat gen diing a omkei hi. Tua ziak mah leng ahi dia 'panick buying,' mipite'n kituh noinoi hial a van a kileilam ka theikei hi.

 

Lamka ah ahihleh niteng nek-le-taak poimoh zuakna sumbukte natan hawilou a khaaksak ahihman in Lamka mipite lungsim ah lauhna (panicking mindset) guankha hithei hi. State dang apan niteng nek-le-taak laaklutna buailou di'n essential commodities potu gari leh train khaaktan hilou ahihman in supply chain tanlou hi.

 

Huchi ahih nung mipite'n bangziak a tan zohlouh diing lauthawngkawm a kituhthohbawl a 'minimum 1 metre distance' zui theilou zen a cinema ticket cut sawm bang zen a kiboh nuainuai i hi diing ua? Hihdan hoihzaw omkha maithei hi.

 

Tullou TV News in tuni a a puanna ah gamsung vaihawmtute'n hihdan hoihzaw diing tu nitaklam in veelkhawm uh chi hi. Kipahhuai ka sa hi. Delhi a vaihawmtute hihdan mah zui lehang tan zohlouhkhak diing lauhna toh kituhthohbawl zezen a, kikalhal diingdan om pen zui theilou hial a ki-om lou diing, ka chilungsim hi.

 

Supply chain a buaikei nakleh a zuakkhiaknalam leng restrictions bawl lotel lou zaw in mipite' lungsim ah lungmuanna omsak diing in panla lehang hoihzo mahmah diing in ka gingta hi. Van leitute kineh luatkhak diing leh mipi tampi omkhawm zuzu louhna diing in essential commodities zuaktu tengteng khentuam omlou in sumbuk/dawr hongsak lehang sumbuk khat kia a kibinkhawmna kiam pah diing a, 'minimum 1 metre distance' kizui thei diing hi.

 

Lamka mipite'n voluntary work chih khawng i kilawplamtak ahihman in huai resource zang manpha in innkuan khat zel ah mi khat dawrkai thei diing in khosung vaihawmtute toh pangkhawm in panla lehang, ni khat dakkal tamlou kikhahkol zual a, i kiphuut nuainuai sang un phatuam (effective) leh chidamhuai (healthy) zotham diing in ka gingta hi.

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 26 ni (26.03.2020)

FOOD SUPPLY - LOCKDOWN

 

(Kizopna ngaihpoimohhuai mahmah)

 

Mihing leh ganhingte’ poimoh 'food supply' ahi. Lockdown ziak in thil tampi buai thei hi. Khovel gamdangte sang a ei pawl hiipi apan a na bittuam (immune deuh) tuanlou i hihman un midangte hih bangbang i hih tei (apply) saam uh poimoh hi. Tua ziak in lockdown in i om lellel uhi.

 

Delhi ah Essential commodities-te khahkol (exempt) ahi a, tu dinmun in antang, meh, damdawi, bawngnawi chihte buaina omlou in kilei thei hi.

 

Thukizakna saite leh innmun a supply bawlte leng lockdown ah huamsak lou uhi. Huaite ban ah office toh kisai a poimoh tenten om thei chih ziak in leng office-te khaak himahleh banghiam poimohna a omleh a na enkai diing mi sepkhiak diing chih ahi. Lockdown in om mahleh Govt employee-te phone call, WhatsApp leh social media tungtawn a thuzak theih dia om diing chihte ahi.

 

Tua ziak in ‘panick buying’ om saam mahleh mipite kitawldam zodaih chih dan pian in ki-om hi, lungsim taktak ah bel lauhthawnna om saam mahleh. Tu lel in Delhi ah tuh ‘food supply’ buailou in pai thei tadih hi.

 

I Laisiangthou ah leng i mu ua Samaria khua galte'n kulh polam apan uum (lockdown) uhi. [2 Kum 6] Nek diing a buaigawp ua, vakhu ek natan lei hial ua; mihing sa mahmah leng ne hilhial tel uhi! Nek diing zong a pawtkhiak theih ahih louh chiang in kial-le-taak a tung zel hi.

 

Tu a tasam i kisaknate uh bel a omsa i innsung ua i lakluut theihlouh ziak uh ahi. Ahi a, lou bawl diing hun a bawl theilou a i omtouh zel uhleh kumtawp a buhlaak diing a omlouhkhak diing ahi a lunghimohhuaizaw.

 

Tulai in office tam zotham khaak ahi a, nektawm zongte leng kuankhe theilou in inn-om kihi vek sim hi. Hiai pen ei’ tenna gam kia a thiltung a hikei zomah hi. Seemloupi a neek diing hong piangpiang lou diing ahihman in tu dan a i paitouh nilouh uhleh kial-le-taak maituah thei dinmun ah i ding uhi.

 

Hiai bang hun in Pathian a kipumngak diing ahi top mai. Pathian gingtaloute (athiest) aa diing in tuh a hawmpi a lam-en i bang thei hi. Himahleh i Laisiangthou mah uah, 'zingchiang a bang hong tung diing hiam chih ah mangbat louh diing,' ahihdan kigelh hi.

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 26 ni (26.03.2020)

TU BANG HUN AHIA?

 

I sung buaina uh - pawlpi nih pha hi. Kilem thei nawn diing vual hilou i hita uh hiam, chih di'n om hi. Innkuan kilem lou a om i hihdan uh lang mahmah! Buaina maituah diing in kiman lou bang ka kisa hi. Namsung kilemna leh kituahna poimoh mahmah hi.

 

2. Pearsonmun khomi tangval nih: 1. Khamthianlal leh 2. Suankhanmung, Mission Compound khua a hoh hong kiklam un Suongpi khua ah KNF (S) min a galvan tawi pawl khat in 10.03.2020 ni in a na mantang uhi. YPA Pearsonmun unit leh KKL-GHQ-te panlakna in 15.03.2020 ni in kihoulemna om thei hi. 1993 kumtoulak khawng a dan kipimang, kithah chihte hong om nawnkhak diing deihhuai mahmah lou hi. Bitna tasam i hihdan uh kilang mahmah hi.

 

3. Lanva lui tui New Lamka a luangsuk diing omlou in kangsiang taktak! Ka khotheih tuung apan a huchih patna ahi. Ecological imbalance liantak kituak ahihdan kilang mahmah hi. 2014 kum in thugelh in Lanva lui kepbit a poimohdan ka na gelhta hi. 2018 kum in ‘Lunggel Thelnah Tungpan’ laibu ah Lanva lui thu kigelh nawn hi. Panla diing ki-om lou mah bang. Tui buaina kigen khiukheu hilehle kipiilbuai chiat a, solution kizong theilou bang lailai!

 

4. COVID-19 (Corona virus) hiipi ziak in i Lamka khopi ua om school hunkhoptak kikhak hi. Ei gam kia hilou in khopi a om school-te leng khak pawl omta hi. Natna hiipi kithehdalh ziak in EBCC Delhi in a Biakinn uh khak diing thusuah tuni in bawl hi. Hiai natna khovel pumpi buaina hita hi. Natna leh hiipi patauhhuai lua ahihdan kilang mahmah.

 

5. Khovel gam tuamtuamte ah office kaaidan khen ngaita! Khovel siatna mai ah kiliing zungzung hi. Office kai nawngkaitak a a omtouh zelleh kisumdawntuahna subuai mahmah diing a gintakna liantak om hi. Khopi a private a seem khenkhat 2008 kum a recession omlai a Lamka a hong kiiknawn dan un i ta-le-naute hong kiiknawn omkha thei uhi. Nektak zonna ah patauhhuai ahihdan kilang mahmah hilou hiam.

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 18 ni (18.03.2020)

NAUNGEK MIN KA PHUAKKHA A!


Atangpi in eimite'n eima' min tawpna la in naungek min diing kiphuak sek hi. Mi khenkhat in bel mahni' min bul la a naungek min phuak leng a om uhi. I hihna leh i sepkhiakte mi'n a theihna diing uh bang, ahih keileh vangtah i kisaknate khawng min phuah tungtawn a genkhiak chih leng kichiing mahmah hi. Min ah kuahiamte’ tangthu kiphialgu thei hi. Ahih keileh lah naungek hong khanlet chiang in hong huchileh chih deihdan min ah kiphuak veve thou hi.

 

Naungek min a kiphuah chiang in syllable hiai zah a phak ngeingei diing chih omlou hi. Min a om syllable-te atuam chiat a maldinsak pawl ki-om a, khenkhat in lah atawn in mun-awng koihlou in kigelhkhawm dendon hi. Ngambawm, Khupching, Thanghou, Liandou, addg. syllable nih ngen in min kiphuak hi. Ahi a lah Penglam, Ngalngam, Zuansialching, Dawikungpu, Sizasoi, Lengtonghoih, Muneithangdal, addg. i etleh syllable nih, thum leh li pha in leng min a na kiphuak veve hi.

 

Mi tengteng in min phuakkha vek diing chihdan a omkei hi. I ut man in nau piang khatpeuh min leng va phuahsak theih hi mawklou hi. Naungek min phuahkhak kichi deihsakna, hamphatna leh tanpha i tankhak hi taktak hi. Khenkhat in min tampi phuakkha ua, khenkhat leuleu in lah khat keleu phuakkha leng om hi. Min phuakkha hetlou pawl leng ki-om veve hi.

 

I tawndan in pu in a tupa' min, pi in a tunu' min phuak tangpi hi. Huchi danlou leng min phuahkhak theihdan om hi. Khenkhat lah sih nung a min manmohna dia i kiphuahsak uh leng om thei hi. Tua dan ahihman in i damsung in naungek min phuakkha kei mah lehang i sih nung in leng ei phuah dan a min saksakdan leng om thei hi. Atangpi in naupang kum chinglou hiam naungek kuahiam in midang' min diing kiphuaksak ngeilou hi.

 

Naungek min phuakkha dia kilam-etna neuchik leng neilou ka hihlai in ka paneute leh sanggamte' deihsakna ziak in tanpha ka tangkha a, naungek min ka phuakkha tei hi! Kei min tawpna la in min ka phuak-ek giap hi.

 

Ka min tawpna a 'Lian' la in naungek min ka pan hi. Kipah leh lungkham hun in lungsim ah Pathian hong lang sek ahihman in Pathian' min la in 'Thian' ka zomsak hi. Kei min syllable thum ahih bang in syllable thum mah min ka phuak ut tinten hi. Atawpna diing in samlai chi o... Atawpna bang hihsak diing ahialeh? Deih a tam a, teel diing bel a haksa. Lungsim a hong suak teng khatpeuh zat ka utkei a, deihtuambiik hong kilang diing ka ngak a, huai pen kin-le-buang a noh theih in ka theikei hi. Sih nung tanpha, thangvan dong a sakmin hi diing hi a maw!

 

Hiai hun in ngaihtuahna ah kei' hihna genkha leh naungek maban kichiiltouhna leng hi pah diing, ka nih ua aa diing genkha syllable in naungek min ka tawpsak ut hi. Pathian in hon pom a, hon saan (accept) diing ki-ut chiat hi. Pathian itna mah leng ei mimal deihtelna a i saan ngai tei hi. Pathian toh kisangtuah himhim phot lehang damsung in hun nuam, hun haksa ah i bit himhim diing chih ka gingta hi. Hon donsang thei amah ahi a, i tan zohlouh diing dinmun tanpha a hon tawisang thei Amah ahi. Oho! A chiangta ve maw.

 

SUMTHANLIAN – LIANTHIANSANG

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 10 ni (10.03.2020)

KHIM A OM IN BAHGAWPTA HILOU I HI UH HIAM?

 


Khem a i omlaitak un khem a om i hihlam kiphawk a haksa sek hi. I theihlouh kaal un khemna khukpi ah a na kitaallutman pahpah hi. I kiphawkkhiak chiang un bel a na thuukluut loman kihi zel hi. Khemtu pen nunnem meeltak leh ngaihnathuai melpu in a hong pai sek hi. Eden huan ah kihoupih chiauchiau theih leh deihsaktu hi awmtak in gul in Evi a va khem hi. Evi in khem a om ahihlam a kiphawk kei hi. Himahleh a dinmun bel kawl a kiaklup mai theihna mun a ding a na hi maimah hi. Huai sang a dinmun sezaw leh lauhuaizaw a ding hi zomah hi!

 

Thampi in mi khim thei ahi chih tangthu ah a kigen ngei hi. Thampi in mi a khim chiang in khim a ommi pen in khim a om ahihlam a kithei kei, a chi uhi. Tua bang deuh in mihingte khem a i om chiang un khemtu apan kiven kuul ahihdan phawk pahpah hi lehang i kiveng theikha mai diing uh e. Hilehle kiphawk lou in, i ut zawng leh lunglut zawng a khem in i om sek uhi. Huaite bel sa utna, sum-le-pai deihna leh thupina limte khawng hi sek hi. Lamka zaang a omte buaina leng hiaite ziak mah ahi a, buai chihtak in i buai nuainuai petmah uhi.

 

Limgelh a i muh bang in minu’n khem a om ahihlam kithei lou in khemtu a na ngaihnatdan kimu thei hi. Mialna leh meikuang a tuam ahih nung in leng mawl milmel in lauhthawnna neilou a banglai hi! Ahitak in lah meikuang leh khimzing/khomial pen khemtu apan ngeingei a hong pawtkhekhawm ahi uhi. Kangtum pah thei leh mialna in tuammang thei ahihlam a theikei a, lungmuangtak in minu a omlai hi. Khemtu’ maiphaw hawkkhia in khemtu’ meeltak mu thei himaizenleh zaw nunghei in suahtaak a sawm ngei diing hi. Himahleh khemtu hihnatak leh tupguukte a theipha kei tazen hi!

 

Khemtu zaw suse diing leh bawlgawp diing lou in a hong paikei hi. Nopsakna, thupaina, hauhsakna leh chet theih diing lunggulhna ziak in milian leh haat a i theihte biakna leh maipha zonna kipankha sek hi. I hihna taktak sang a dinmun sangzaw leh hoihzaw a leen utna ziak in i kikhawngkha sek hi. Ei aa diing hiam i awlmoh kuahiamte nopsakzawkna diing deihna in mualphou theihna mun ah leng i hihna hum ngamlou zen in kuahiamte kiang ah i va kipelutkha sek uhi. Saltangkawmpi a thuneih meelpu hih sang in zalen kawm a mahni khe a din theih ahihdan kiphawkkha lou sek hi.

 

Hauhsak utna, i hihna kheel a tallang leh thunei bang a kilat utna, kuate hiam thupai a i theihte liim a ei leng hitheitak bang a om utna in hon peibuai in hon noksak gaita hilou hiam? Pathian hilou midang i muan leh lam-ette’n hon panpih thei diing a lamen lou hi lehang tua i om bang un hattak leh hangsantak bang in i omlai diing ua hia? Thupi leh vaihawm zou bang a i kilat theihna, huai i kingakna leh muanguuk thilte a om den diing hilou ahihman un khim a i omna huai thupina limte apan thoukhia in kituahna lampi ah i tonkhawm damdam thei nawn maikei diing uh maw.

 

(Limgelhtu: Pa Mangis Tonsing)

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Doutakha 2 ni (2nd March, 2020)

LOHCHINNA TANGTHU

 

Sepna zonna ah baangphu bang in na kingaihtuahkha ngei hia? Hichi kaan a pan diingdan tuan kithei nawnloupi! Midangte'n lah sepna diing khawng mu thei pahpah uh. Bangchidan a le? Bangchi tuam ka le? Ei leng graduate khat kihi saam thou hi a, chi in lungleltak in na om ngei hia?

 

Na huchih ngeileh lamdang sake'n. Lungkiakna tuaklou ki-om lou diing eive. Midangte leng huchi chiat taangpi uh ahi, hon gen kholkei le uh leng. Lungkiakna in hon bahsak in, hon sawntum deuhdeuh sek hi. Hilehle mi hangsante'n lungkiakna mun apan thoukhia in lungkiakna baang phuvang zel uhi.

 

Misite'n bangmah a phawk nawnkei ua, lungkiakna leng a nei nawnkei uhi. Amau aa di'n thil poimoh a om nawnkei hi. A lungke theilaite ahi, thoukhia a, lohchinna lampi delh theite. Lungkiakna mun apan thathak la a, lohching ngei dia kisa diing mo, ahih keileh kingaise mai a, lunglelhna toh tum deuhdeuh zodiing? I deihtelna in hon vawksang a, i deihtelna mah in hon lainiam sek hi.

 

Mi lohchingtak hi a i theihte leng a na lungkiak vungvung hun uh om ngei tham hi. Lohchinna diing in tuh lungkiakna mun leh stage a taang denlou a, thohkhiak ngai hi. Mi' lohchinna tangthu sim diing kia mai a piang na hituam hetkei hi. Mi' lohchinna tangthu 'success stories' sim nop i sak bangbang in eima’ ‘lohchinna tangthu' leng midang in sim ut saam uhi.

 

Eima’ 'lohchinna tangthu' gelh diing in i kimanta hia? Lamdangtak eive maw, eima’ tangthu (story) diing i deihdan a gelh theihna diing hun kikhel nailou in, hunhoih a na omlai maizen! Midang in hon panpih thei saam mah le uh i lohchinna tangthu hon gelhsak theilou uhi. Eimah tektek in i kigelh ngai hi. Na lohchinna tangthu gelh diing in tu mahmah in na kipan nuam hia? Ahih keileh kum nawn, kum nawn chia kikhem lungmuang den diing na hizaw hiam?

 

Sumthanlian Suantak | 2020 kum Tuunkha 29 apan Doutakha 2 ni (29th Feb. - 2nd March, 2020)

Tuesday 28 June 2022

PU K. GUITE’ THUGEN KA NGAI A, KHASIATHUAI SA ING

 

Tuni Zomi Nam Ni a pu K. Guite’ thugen ka ngai a, khasiathuai ka sa mahmah. ZRO nih a hong kisuah a, adang leng nih i pha uhi! Hiai bang a i dinlai un achiil a lametna lianpi toh Zomi Nam Ni i na boh lutlutlai hunte uh lungsim ah a hong lang thak nawn a, a khasiathuai mahmah mai hi.

 

I paina lampi i siiktaalta ua, leadership crisis i tuak lel uh. Leader hih ut bel beilou, lah mipite khat a huaikhawm zou taktak diing leh miteng in i zuih huthut theih diing leader omlou ahi chih hialdan lah omlou bang ve'n....!

 

A kua heutu hita ve. Zomi movement hita hen aw, PTC hitaleh, buktak a paitou zel i kisaklai un niamchik ah bokvakthoh mai hita lou i hi uhiam? Hiai pen ka heutu uh ahi i chih theih diing tuam omlou khop in atak leh aliim kizuitou tadih diing i bang uh. Thutak ahihman in k'on gen mawk a; za nuamkei sim lehang leng i pom theih uh kisam hitazen e.

 

Faction bawltute mohsa ka hi pawng mawkkei a, i hoihlai ua khe khat a i din theihlai ua heutupente'n a administration uah.... tua i tuah leldan ua kikhenzakna tung thei ahihdan mulou mah chu hi diing uh eive maw. I paupauleh genkhelh kinei sek chu hi. Lah genlouh dia pona deuh zel chihdan in ka om hi.

 

A kua dik, a kua diklou chihthu hilou in, i kibawlphat uh zaw poimoh ka sa mahmah hi.

 

Social media ah sakhi kisite a kimu a, i enkha chiat diing un ka gingta hi. Huai sakhi nihte'n melma nei ahihlam uh thei hetlou in kingam in a kisual nilouh mawk uhi. Amau kibeihna ah a lungsim teng uh nga in, a melma uh, sahang, amaute that diing leh ne dia hong delh vengveng bang a mukei uhi. A houzopen ‘bigger picture’ in a koih mawk uhi! Huchi in sahang in hon delhpha taktak a, khat bohpai in a bawlgawp pah hi.

 

Tua i dinmun geih uh hi in ka thei. We are defenceless! Kimuang tuak ganggang mawk! Melma dou diing in zaw... amal a pang in tuh Paite Nam interest vengbit zou diing kuamah pawl i omta kei uh e! Khen thamloute i kikhen den tel diing ua hiam?

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Tuunkha 20 ni (20.02.2020)

PITICI PHUALPI SUNGTHU A DOTNATE I DAWNG THEI DIAM?

 

I nam in tulai in 'PiTiCi Phualpi' sungthu ah haksatna leh buaina liantak phutkhak lellel i nei uhi. Tua ziak in hun poimohtak lah haksa mahmah dinmun ah i ding lel uhi. Huai toh kisai in a nuai a dotnate i dawng thei diam?

 

1. 'PiTiCi Phualpi' sung a buaina sukven zoh vual diing hilai in na thei hia?

A). Hi? Bangchidan in?

AW). I. Bangziak in?

B). Adang. Gensau theih.

 

2. 'PiTiCi Phualpi' sung a buaina

A). I saptuamte un a sufel thei diing uh? Bangchidan in...

AW). I saptuamte un a sufel thei kei diing uh? Bangziak in?

B). Adang. Gensau theih.

 

3. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina saptuamte'n ngaipoimoh in i khotang buaina ahi, i gal-et theih ahi kei, chi a, kipapiak a i sai/kigolh diing uh ahi.

A). A dik. Bangchidan in?

AW). A dikkei. Bangziak in?

B). Adang. Gensau theih.

 

4. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina Paite namsung buaina bang in koih lehang... Paite nam adia suangthu 3 - PiTiCi, YPiE leh EsEsPiPi hive'n; tua suangthu 3-te lak ah PiTiCi seh nih kisuah denta diing bang a kilang ahihman in 'PiTiCi Phualpi' khat a huikhawmtu leh gawmkhawmtu hi diing in ei sung a pawlpi nih - YPiE leh EsEsPiPi a kigolh/kikum uh poimoh leh kuul hi in na thei hia?

A). Poimoh ka sa. Bangchidan in?

AW). Poimoh ka sakei. Bangziak in?

B). Adang. Gensau theih.

 

5. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina i namsung buaina ahi. Paite-te kia i kibawlphat uhleh a veng thei mai diing in ka gingta hi.

A). Dik. Bangchidan in?

AW). Diklou. Bangziak in?

B). Adang. Gensau theih.

 

6. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina thu gengen a phattuamna diing a omlai.

A). Dik. Bangchih diingleh.?

AW). Phattuamna diing a om nawnkei. Bangziak in?

B). Adang. Gensau theih.

 

7. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina vensakna diing in PiTiCi Ki-ukna Daanbu (Constitution) a huntawk hi.

A). Dik. Ahihleh PiTiCi Ki-ukna Daanbu (Constitution) zang a umpire diing kua a hi dia?

AW). Diklou. Ahihleh bang dang rawn/dong/pansan theih diing i nei ua?

B). Adang. Gensau theih.

 

8. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina hichia amah-le-mah a hong vengtou mai na diing ahi. Gengen diing a omkei.

A). Dik.

AW). Diklou.

B). Adang. Gensau theih.

 

9. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina heutute, amau sung a a buaina lel (internal problem) maimai uh ahi.

A). Dik. Mi nautangte' gengen diing a omkei.

AW). Diklou. Heutute buaina kia ahi nawnkei. I nam pumpi' buaina ahita.

B). Adang. Gensau theih.

 

10. 'PiTiCi Phualpi' heutute kituahlouhna bawldik theih vual ahi nawnta kei, i pomsiam diing ahi.

A). Pawl nihte a nih ua co-exist/function tuak dia i koih/lamet diing uh ahita. (Bangchidan in chih gensau in)

AW). Pawl nihte a nihnih ua 'null and void' bang a i ngaihtuah a, thusuah kibawl himhimte i thupingaih diing uh ahi nawnkei. (Bangchidan in chih gensau in)

B). Pawl nihte lak ah khat zosaam gup deuh nei a, pibawlzawk deuh i neih diing ahi. Hileh khat penpen ding zoulou a puksia in, khat lel mai hong paizang na diing ahi. 'PiTiCi Phualpi' nih phalou in khat kia lel mah hong suak nawn veve na diing in ka gingta.

C). Adang. (Gensau in)

 

11. 'PiTiCi Phualpi' sung buaina heutute sung a buaina (internal problem) liantak ahihlai in tu in i nam pumpi sukha a suakta a mi malmalte kingaihtuahna tham thil ahita. Paite mite nungzang guh (spine) khoihkha hial buaina, 'PiTiCi Phualpi' heutute level vuak a a kisaifel theih mai diing uh buaina ahi nawnkei. Mipite'n referendum i laak uh a poimohta!

A). Dik ka sa. Bangchih diing? (Gensau in)

AW). Dik ka sakei. Bangchih diing? (Gensau in)

B). Adang. (Gensau theih na neihleh gen) in.

 

12. 'PiTiCi Phualpi' sung a buaina tu in ‘full-blown’ ahita hi. Pawl nihte'n office bearers diing a kiguanfelta ua, office leng a kineihtuam tuakta uhi. Paite ka hi a, kum teng a kidong zel PiTiCi annual fund toh kisai in...

A). 'PiTiCi Phualpi' sung buaina hihven ahih masiah PiTiCi annual fund ka pe nawnkei diing.

AW). 'PiTiCi Phualpi' sung buai in buaikeitaleh PiTiCi annual fund ka pe zom zel diing.

B). PiTiCi annual fund hong dong peuhmah kiang ah khentuam lou in ka pe zel diing. Mun nih ah piak ka thasial kei.

C). Adang. Gensau theih.

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Tuunkha 17 ni (17.02.2020)

'A STITCH IN TIME SAVES NINE,' A KICHI

 

'Better late than never,' leng a kichi.

 

K'on genlai mai aw. A na simsaklai hamham diing in ka hon ngen hi, khatveilai...

 

'A kipatna zaw sawtpi apan hita eive. Tu in tuh a zung saupi a khata. Hichi mai a hihven theih diing vual ahi nawnkei!' a chi uh, a theite'n.

 

Hikha inteh. 2018 kum a kipanta leng a hikha diing. Himahleh a hong puahzaak hun 2019 kum Taangkha 28 ni zingkal a chi uh. Thuthang i za ua, hilehle i kidelhhuan kholkei uh. A sung a omte a kipan a hong kaang ahi a, hong mit mai inteh, chihbawl i bang uh. Himahleh a hong kaang taktak mawk hi. Kare! Kate! Dahhuai...

 

Hilehle tua innkaang kigen pen tui a phelhmit theihchi ahi kei hi. Itna leh kingaihdamna a phelhmit theih phet lel ahi. Kidottuah dialdiallouhna leh kimuanzohlouhna meikuang zaw tui a phelhmit theihchi a hikei him hi. Sabiak kisinsakna in zaw huchi dia hon sinsak lou mah zaw hia maw!!! Tu'n tuh....

 

Sepaih thahatna zang in meikaang zaw a na khaam thei zenzen uh chih thu ahi a hia, aam lailai eive aw. A hong kuankhiakbolh nawn chiang in bangteng a peh diam, chih genkholh a haksa. Gen theih mai ahi kei.

 

Tu in meikaang khaam thei tadih i kichina a, i innsung uah i luut thei tuankei uhi! A polam ah kihuatna leh kimullitna a kikalh lailai hi maimah ve'n. Aw, a lungzinhuai ngei, ei aa mahmah kaang a i koihleh! Who cares??

 

Hichia veng mai diing i saklai in ‘termination order’ a hong lengkhia a; oh! khat khit khat kizui hi zomah! A thuakkhate lah nungzui nei vetei ahi thou ua, thusuah a hong leeng, a hong leeng. Huai tan ah a ‘break’ kuama'n i man theikei uh.

 

'Leppihpa laukha ka ngai. Noua long leppihpa laukha ka ngai ngei!'

 

Huchi'n 'mind your own business,' chihbawl in i om chiat ua, a dik hia? Diklou mo? Huchi'n cabinet a hon form tuak ua. Hmm! Hmm! Mi kilaita, kibalta uh e, chihbawl i banglai uhi, Nipini a kikhawm zelte..

 

Huntaleh hoih diing hia maw! Lah a kam thei tuankei! Office a hon puangtuak zomahlai uh!! A bunker tuak uapan letter head kibang zang in a gamtangtuak zel mai uhi. Huai letter head kichi i nam uh aa eive! Nang-le-kei aa ngeingei!!

 

'A ithuai a naupangte nangawn in zong a thuak....' 

 

Thuak taktak uh! A sinlaibu uh lei diing kimu lou ahih maimah chia! Sepaih thahatna mah zang in kalhna tahbite khetsiat ahi a, huai pen last fighting a mawleh...?

 

Hilou e... Hi dek nailou! Naisai lou! Oiha!

 

Eh! Samari mihoih bang a a liam phong diing, a kisia khate lem diing ki-om lou hiam?

 

Chih lailai in ah! A hitawk voi. Mulou mo?

 

Hihi!.. Hihi!.. Tu'n tuh.... Tu'n tuh....

 

Annual fund don a hong hun pahta dia aw... Mei-am a hong kuankhiak nawn hunhun in chu a pehkhak teng pehkhak himai lou diing hia!! Ka muan leh ka muan!!

 

(Lasak leng ka siamlouh toh hunsakta mai n'ing e)

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 kum Tuunkha 13 ni (13.02.2020)