Tuesday 7 June 2022

LUNGSIM DAMLOUHNA

Thilkhat ngaihtuah ngetngut a, huai in lungkhamna leh puakgik a hon tut a; i ngaihtuahna a luah det a, a kaal a sim bang tawldam theilou a om i hihleh lungsim damlouhna nei kihikha thei hi.

 

Nidang in tua dan in ka na omkha a, ka ngaihsak kei hi. Himahleh a hoihlam nawtlou ahihman in ka lungsim ah kipahna a hong bei a, lungkimna ka nei theikei hi. Huai tan ah a beikei a, zan itmut bang leng a hon khoihkha a, atawp in damlouhna a hong suakkhia a, pawl sawm exam theilou in 1997 kum in ka na om hi.

 

Huailai a ka damlouhna pen sinna hiam, TB, kalna, malaria chihte a hikei a, Aids leh hepatitis leng a hi samkei hi. Huailai a ka natna maw, lungsim natna ahi.

 

Nopsak diinglai leh tangvalkhe diingkuan hi mahle'ng kipahna neilou in alehlam ngen ka nei a; diphawm, nervous, kingaihtuah ngetngut, mahni kimuanna omlou, a selam ngen kipia, tawl pahpah chih khawng in ka om hi.

 

Ka lungkhamna ziak bang ka ngaihtuah chiang in a lungkhamna diing toh kihun/kituak/kimil a lungkham hilou in, a lungkhamhuai diing zah sang in aleh tampi in ka lungkhampih mawk hi.

 

Huai ahihman in a lungkhamhuaina pen a buaina (problem) a hikei a, buaina maw… keimah leh ka thil ngaihtuahdan a hizaw hi.

 

Daktor naihlouh a damkhe diingvual ka hikei a, a hunlai a daktor naihkha ka na hi a, 'course' a chihdan uh om hive'n, huai 'course' sung damdawi ka netou charchar hi. Huchi'n a kumnawn, 1998 kum in pawlsawm hoihtak in ka pass-khe thei hi.

 

Hon hihdamtu Pathian ahi a, Pathian tung ah ka kipak mahmah. Pathian' hon hihdam ka hihlai in A vanzatte damdawi leh daktor bang ahi uhi. Huaite ban ah hoihtak a hon na keem, ka paneute iinkuan, pute, lawmte leh mi dangdang bang ahi.

 

Ka gen-ot nop ahihleh: 

1) A hunlai a kikep in damna a hon tun hi. 

2) Pathian in damna a hon pia a, vanzat in daktor leh damdawi bang A zang thei hi.

3) Medical treatment i laak pen Pathian muanlouhna a hikei hi.

4) I taksa dam buang a, lungsim damlou lua a hithei hi.

 

Depression neikha na hihleh ki-im mailou in daktor naih in. I kikep louh ziak in i lungsim damlouhna a na chronic thei hi.

 

Mi a kipah siausiaulai in lungkhamnate nang aa diing mawng a Pathian in hon koihsak a hi vekkei hi.

 

Pathian in hon itloutuam a hikei. Kipahna leh lungkimna midangte aa diing kia a hikei. Nang aa diing leng hi eive.

 

Sumthanlian Suantak |  February 12  2019

No comments:

Post a Comment