Friday 13 July 2012

Hichi Lel Ding Maw Vaigam Siamsinna?


KINGAKNA tham hong hih ding lametna toh nu-le-pa’n haksatak a Inmun pansan a le simtheih hinapi, vaigam-a lehkha simsak a ana chawmtouh nilouh, Vaigam-return zet khat inlam a Private School ginatak le hilou a teacher a sawtpi ana pangta, sepna hoihzaw le zong ngap nawn vetlou, toh kihouna hiaibang om hiveh aw….


Vaigam a lehkhasim a na omlai a na Pa’n khakhat a sum bangzah khong hon khaksek a?”
“Sang nga khong….”
“…Aleh tua na sepna ah bangzah khong na loh a?”
“Sang thum khong hi.”
“Huchii bang, Vaigam ah na khaloh a tamzaw v’oi; va kiknawn ve!!!!


Tanchinhoih in i gam ah khantouhna lam tuamtuam ah a hon tun a, lehkha siam a kaam nei tampite ziak in i gam kilkawi tanpha ah nekzondan nasatak in hon khek lamdang hi. Missions skul-te gahsuah misiam-mipil suantham taktak i nei ua, amaute lak ah taksa upat ziakbang a hon dampih nawnlou pawl bang a omta. Zodawn apan Tangthupha leh lehkha-siamna vaak huaipek a hong taang tuni chiang in nidang bang a duulzou nawnlou pianlam ahita diam chihtheih in om hi. Tuabang ahihziak mahle ahi dia veina kha tang in Pu (L) T. Thangthuam, IPS in Zodawn apan Pawl-X 1st Divn a zou omleh Rs.5000/- ka pe ding chi’n ana chiam ngei a, pe-le pe taktak mah hi. Tuabang zel in i kipatna Zodawn awlmohna kha in i lak ah nna seemzel in Zodawn ngim in Project manpha taktak: Project Nehemia, Teach Zodawn, adg. na kipankhia hi. Hichikhop a i mipil-milian leh Pawlpite’n siamsinna a ngaih poimoh a kibual kha kihi a….


Nekzonna line-dang omlou chih hilou napi’n, atangpi in, lehkhasim mah i kichihmuh ua, hihle i hihkhial tadih kei uh. Inmun pansan a sim tampi a-om lai un ahi thei dawmdawm kalsangzaw tawi in Shillong, Pune, Bangalore, Delhi chihkhong, vaigam kilchih kaap in kha (wings) i neih tantan zaak in i leeng ua, India pawlam tanpha ah khovel i palta. Khenkhat bel tupguh ziak le hi khollou, nu-le-pa neihzoh ziak bang, a’ikeh neilou sasa a i phuut teitei ziak bang a leiba-sangba sawkzen a nu-pa’n itna leh lam-etna ziak liauliau a hon sawlkhiat pawl i om uhi. Huchi ahihlai in lohtaak (deserving) taktak hinapi neihlouh ziakbang a’ik'eh a-dingdan dang om mahmah louhziak a i unau, Zodawn ah, pamtul tampipi omsek ahihdan haihkei hial ni.


Nu/Pa Pension kuanbang hi zomahta, khaloh kidaih mahmahlou hinapi deihsakna ziak keleu a Vaigam a hon sawlkhiat pawlbang i om uhi. I simna ding mun i tunnung a khawlsan mai theih kihilou zel. Khateng bang a leiba sawk kawikawi a, leh a changbang a, ngetna ding theihlouh ziakbang a maimong kisa a khitui-naptui nu/pa’n a nuulni uh om hetlou hilou eive, a hon gen kholkei ua hive’n. Huchipi a leng siamsinna lam i bahloh khak ding lauhziak bang a hon hilh ngamlou; mehlim-meh-al neih hun a leng gam hiai tantan a hon khak vengveng laitel!


Huchi’n kumbang a hong kivei hialta a, “ka nau/ta a hong graduate, i chi hiam, Masters a hon zoh chia… kaam hoihtak bang hon nei dia…” chia duhthusam suangtuah pawlbang, suangtuah ngamlou lai pawlbang om uhi. Inmun a omlai a sepsuah/lohsuah chihtham neilou hinapi, vaigam ah khateng bang in Rs.3000-6000/- inlam apan i hon mu a, kipahdan le theilou lai. Chi kei ve, hun zatkhelh leh mahni kithunun louh siatphah a lohsam a kiik zomah lai. Huaibang a hoih hilai…. Adung zawng a puaktung pawlbang om zomah!! Hiaitel ding zaw hi ngalkei veh e, lawm!!! I nu-le-pa neekkang keuhkeuh nung a maizumna lianpi toh koihlai zomah; a hunma a sam kaang a, ateek pahpah na uh hiai eive. Ei a hihtheihna om zonkhiat a mikhat suah tup ding ahihlai a agam vangla i tun chia zalenta-dan a kikoih a i zapphak tantan zap, zapkhak na lamlam zap chih maizaw sindan dik ana hilou eive.

Vaigam a lehkha sim a omkhia; Graduate/Masters zohchia Inlam kiik theihlouh ka chihna ahi kei. Insung poimoh leh haksatdan zil in i siamna zahzah toh i kiik ding ahi mah. I siamna mah i khotang leh nam a dia i piakkik a, State pua ah sepna nei in i om hia, a’ikeh State Govt ah i seem hia. Huai ahih keilehle Private ah i seem ahi thei. Himahleh siamna ziak-a muh leng hilou; golhgu-a tampipi a lei a, sepna muh chia omna ding mun a om ngaplou zomah lai!… hiaidan zaw ei Siamsinte lungtup hi mahmah keileh maw??

If you can’t fly, Run. If you can’t run, Walk. If you can’t walk, Crawl. But keep Moving… ~Adolf Hitler.

© Lian Suantak @13/7/2012.


[SSPP JHq, Delhi-te' Siamsin Bulletin a Editorial Board-te lak a khat - Pu Ginzasang Ngaihte in thusuah ding hon ngen zenzen hi. Thusuah ding theilou a hun bangtan hiam ka omnung in i siamsin naupante awlmohna thugelh khat kipeleh chi'n Siamsin Bulletin a suah dia gelh ahi. Huchia i gelh vanglak chiang in mitamzaw in a simkhaktheihna uh ahihleh chi'n website khenkhat ah leng published in om hi.


Ka pa'n regular income ana neikei a, school kaaichil apan Pawl-X ka sim tandong ka pu, S. Vungsum, in hon etkol ka hiden hi. Ka pu Sing-mistry (Carpenter) ahi a, kho-ul kaai a khut nasem a hon chawmtouh nilouh ka hi. Sum a neih ginatlouh chiangbang in Tuition fee bang sawtkhop ka batchang uhle om hi. Lehkha gelh theilou in a simle sim theilou hi. Himahleh a tate leh tute lehkhasim di'n deihsak mahmah hi. Ama' deihsakna ziak in school hoihtak in ka na kaaithei a, a tung ah ka kipak mahmah hi.



"Sum ka neihlouh chiang bang in Lottery bang ka mat toh hong kituak in, huai sumte zang a na fee dingbang kipe theizel ahi. Lottery a k'on vaak ahi chi lengle a dikna chiang a om ding," ka pu'n hon chingei hi. Nidang deuh in Lamka ah Lottery kithang in Chetak, LTD, etc. te ana kithang mahmah ngei a, 'mang' zuakpawl bangle ana om ngeidan ahi. ~Enlarged @19/6/2013]