Sunday 22 January 2012

Dawnbang Tuak Nawnni



1956 in anu-apa’ dia tapa upapen hi di’n a hong piang a. Duat leh hawmthoh a om in a hinkhua hon zangtou hi. Apu-apa mah suun in lehkhasim sang in loukhoh-gamvaak khong lunglutzaw in, gamsa leng bangzah hiam man hi. Tuaziak in lehkha zilna lam ah sau ana sin khakei hi. Lehkha siam a gentham hi hetkei mahleh a pianken in lungsim haat leh thil theithei khatzaw hi saam hi.


Kum 20 a phakma in nungak a ngaih mahmah toh a kiteeng ua; nupa ki-it leh kihawmthoh in nuamsatak in hinkhua hon zangtou uhi. Khamilua a gen ding hi samkei mahleh biakna limsaklou tuanlou hi. A’ zi in biakna lam ah makaihzel a, lam tampi ah ama' adi'n a zi a goumanphapen ahi. Huai ziakmah in a zi adi'n - lametna a bei hun tanpha inleng ginomna toh kal a suanzel hi.


A kipahna uh behlaptu di’n Nov. 1978 in a’ kaal uah ka hong piang a, inkuan nuamsa leh bubit ka hong hita uhi. Amau nupa a ki-it bangmah un KEI, a ta uh, a hon it zawlai ua, Pathian’ mai ah Pastor tungtawn in hon laan ua, inkuan-biakna leng neitou theizel uhi.
  

Ki-ittak a khosa khawmlai - kha 8 vel ka phaak, Aug. 5, 1979 (Pathianni) nitaklam in ka nu’n Typhoid-Khosikpi (hi dia gintak) neikha in a hon sihsan hi. Keizaw khothei hi naikei mahle’ng ka pa bangzahta in a lungkham dia! Tangval-nou a zi nei ahih gentaklouh, kum 23 ahih a zi suun mi khat hinkhua bangchi’n a paizom zel dia?? 'Kum 23 na hih in na zi/ pasal suun hi lechin nang kia in na khosa giugeu ngap diam,' chi’n ka kidong sek hi.
  

A hinkhua a akithuahpih - a itpen, a haksat hun a tha petu, a kipahnapen in a lam-etlouh lamtak a asihsan guihziak in lungkham-tongkhong kisa; kihehnepna di’n ngawlzou ngei nawnlou dingtan in ‘zu’ a hon khoihkha hi. A’ zi toh nuamsatak a ahun zatkhawmna insung ngei amah adi’n khasiatna-lunglenna mun suakta ahihman in kholak-konglai ah hun a hon zang tamzawta hi. 'Tuabang a om, Pa, na lungnop zawkna ahihleh ka hon phal!!'
  

A siamlam ahih ziakmah in mi kithuahkhawmnate ah mehhuan ding bang in zot in omsek a, ‘Meh huan siampa’ chia theih in leng om hi. Ka pa'n a hon vuaklam ka theikei a, leng hon thuhilh ngiatngiat kholkei hi. A zu-nek ziakmah a hon thuhilh ngam ngeilou/ kisit houh hi di’n leng ka gingta hi. 
  

Kum hong bei toutou in a-deihsak thei liaiteng in zi-nawn nei dingbang in kunsek mahle uh, deuleu lou hi. Amah hilh masalou in ka nu-nawn ding bang ana zongzong pawl om uhi. Nu-nawn ding heel a kuan hihlam kitheiloupi bang in zi zong a kuante bang ka va zuikha sek hi. Ka hohnate’ inn uah ann bang ka va nekkhak chang om hi. A deihsaktute’n kun zoulou ahihman un kei penpen bang zi-nawn a neih utna ding in hon chialpisak sek uhi.
Zuapa & Tunnu
  

A tawp in ka pa’n hichin hon chikhong hi… 

"Na nu toh ka dam khawmlai un na nu’n, 'Si bang hileng zi dang na nei diam?' 
 'Neilou ding. Huchi’hleh, kei si bang hile’ng nang, pasal dang na nei diam?”'
 'Neilou ding.' chi’n ka na kichiam uh."

Aban genzom zel in,

"Na nu’n, 'banghiam chia k’on sihsan masak khak zenzen lehleng i ta pawl-X a zohtan zidang na neihlouh ding', hon chi hi. 'Tua ziak le hi’nteh nungak dang a ka lunglen dek patchiang in a zaan in ka mang in na nu ka musek a, huaiziak a zi-nawn nei ngamlou ka hi."
  

Huchi’n kum 20 phialnung, 1998 in pawl-X ka hon zou hi. Zi-nawn neih ding leng lunglut nawn tuanlou in a zudawn ziakmah leng ahi dia, zawngkhal simta hi. Alawm-avualte ‘tu’ neikhong a muhchiang in ‘tu’ muh utna khatbel nei hi d’in ka gingta hi. Heem in zasek mahleng zi neithei dia piching nailou hi in ka kithei hi.
  

Zunkhum leh sinna khong a hon nei a, a zawnkhal simtaak toh pawtkhe tuanlou in inn ah a omsek hi. A lawm hong pawtsekte kiang bang ah zi nei dia a hon deihdan gen khasek ahi ngei dia, a hon hilh sawnzel uhi. Ke'n leng lunggel khat neih ngaita e, chi’n ka hong khodak a ka ngaihzawng (mundang a om) kia’h kiten ding thu k'on genpih panta hi.
  

Ka itnu ka pa mai a ka pulak ding kaal ka ngaklah mahmah lai, Nov. 13, 2005 (SSC CGL ka exam masak na ding leeng hi) zingkal in ka pa’n a tangtawn mun ding hon zotsan maimah hi!! Ka pa ka it mahmah. Poi ka salua, chihkaan gentheih ka nei kei. Gensiam le a poimoh tuan in ka theikei. Huchi'n nu neilou kia hilou in pa bei leeng ka hong hita. A damlai a ahi bangbang a ka muh ngeilouh a it-huaina, a manphatnate ka theikhe deuhdeuh hi. Nu toh dambang hi laileng a naknop dingdan, chihte hon ngaihtuahsak thakthak hi.
  

Hon ngaihtuah lawlai zaw ahi ngei dia zi nei a, ta ka hon neihnung sawtlou in ka lawinu’n mang a hon nei a…
    
"Ka mang in i lukhung uah i pa a hong ding a, 'koita i nau uh ka hon en,' chi',n naungek tuamna puan hawk-in a hong en a, 'I nau uh hoihna e maw.' Ken le’ng, 'Tu ve, Pa..,' ka chihleh 'I, ka na pai phot di..', chi'n hon paisan."
  

Zi-nawn nei tuanlou a ahon ompihdante ka ngaihtuah kiikchiang in a hon khualdante ka phawksuah thakthak hi. Mi gin-om mahmah leh mi lungleeng theipi hi ding ahihdan ka ngaihtuah khia hi. “Nu ei, Pa ei, k’on ngai e! Lungzuan luankhi nul om nawnlouhna, Thianmang siang ah dawnbang tuak nawnni”


Zuapa: S. Pumkhanthang (1956- 13/11/2005)
Tunnu: Ngaizaniang (1956- 05/8/1979)

Pi&Pu, Thai&Tapa toh zuapa lumsuang ah

Pi Ngemkhanpam & Pu S.Vungsum



Pastor Paununsang, haan honna program a zatlai

Pupu & Khokhawl toh





   ©Lian Suantak @28/10/11.


[It paisa Tun leh Zua aw... thangvan Thianmang' siang, nopna tullouhna ah si-al bang taang in ana tutkhawlta un aw... Na nuachiang uah na tun & zua, leh vontawite'n na sulnung uh lambang hon zui ding hi ung, tomkal tangbang damlai ni lenkil a kiatchiang in. Tua mateng Toupa' laukha nunnem in tangbang damlaite hambang hon huaizel hen aw. Na tun leh zua, leh tomkal tangbang ka damsung a ka luankhi hon nuulsak ding 'na tanu' leh tute mel na muthei na umaw, tun leh zua?... 

~Enlarged @05/6/2013]

1 comment: