Wednesday 8 February 2012

Train Sung A Sepaih Toh Houlimna




LEITUNG khualzinna gamzaw ahi ngei dia a chiil-a mihing khuak in a bat ngeilouh - Bus, Train, Plane… mit in i muta ua, i hamphatpih zomah uh. Kei leng kum-4 bang ka na khosakna gam - Siliguri khelah mahmah napi lametna masuan in vaimang’ tuallenna gam, New Delhi, zuan di’n ka kisa hi. It-leh-ngaihte’ inn siik theihtheih siik in Siliguri ka tuntung a ka va belh ka lawmpa Milan Subba-te’ inn ah sun-ann ka va ne a, hunlui suutkhawm in kikhelahtak in mangpha ka kikhak uhi. Huchi’n hon ngaina ka seppihte’n 10/12/2011 in NJP Train Station tan hong kha ua, huaimun ah U K.T. Mang in ka vante hong booked pih a train hon ngakpih den hi. U Mang bel mi awlmohna nei lian mahmah mikhat hi a, RPSF a seem in NJP a Quarter ah teeng; zinveelte baansekna ahi a, atung ah ka kipak mahmah!



Lamet khel-a dakkal 8 bang Train delay ahihman in inch-1 lelle taai nailou himahle’ng tawl malam khin ngingei in nitak-ann bang UMang-te’ inn ah ka va neman thak thethup hi. Train-lu hong dawk chu ki-om kinken thei nawnlou; kidelh gegep sam eive! Hong tung zekai mahmah khem-in kinoh teengtung zel venchin, Berth mu panphet taai dia kisa hong ging thuthut pahzel hi. Train hon ngakpih den hinapi UMang toh bang ginatak a mangpha kikhak manlou in phone in ka kimangpha mai ua, zaan dak 9:30 in Delhi zuan di’n ka taaikhia uhi. Toupa Jesu leng i gintak sang in hong zekai bang mahleh i thugin vuaksuaklou dia koih-a i kiven gige ding ahihdan bang hon phawksak mahmah hi.


Ihmut limlua ahi dia ka khanloh in zing dak 9 ana ging hi. Ka maichet a tu Vaaipa’n hon en gaugau; bang ngaihtuah le a diam ah? Dot-ekh mawk dia… neel khollou ing a, lah va pum zahtak na ding leng ka thei tuankei. Chimtak a khualzin suak hialsang in chi’n a hohna ding ka dong thuai a, aman le hichi'n hon dawng hi, 


Allahabad hohdek ka hi. Nang la.. North-East apan maw?” 
Himah ing e, Manipur apan ka hi.
Achihleh, koi district apan?” 
Churachandpur apan..” 
Kuki maw… Zomi?” 
Zomi ka hi.. Paite.” chi'n ka kihouzel ua, a’ lu su-ngauh in hong daai vengveng hi.  


Manipur n’ong pha khangei hia?” ka dong zom a, 
Phakha ngei zenzen e. North East ah kum 10 vaal ka omkha. Adiak in Nagaland leh Manipur bang ah sawtpi ka omkha hi. Khuga Dam, Songdo(Suangdoh a chihna hi di), Haizang a leng hong omkha ka hi.” chi’n hon dawng hi. 

A’ileh, bang nna seem na hia oi?” ka dong nawn hi. 
Business bawl in ka vaak kawikawi.” chi'n hon dawng hi.


‘Khuga Dam’, ‘Business bawl’, a chihchet in ka lungsim khoih ahi ngei dia huai a seem Contractor khat houh ahihkhak um-gusim in Khuga Dam in mipi lametnate lak-a Electric leh nekding tui kiching pe theilou ding chihthu a Churachandpur mipi’ lungtunlouhdan toh kisai ama’ muhdan theinuam in ka genkaipih hi. “Contractor zaw ka hikei. Hilehle Manipur a District tuamtuam a business khawng bawl a kum tampi hong omkha ka hi” chi’n hon dawng nawn hi.  Thukan deuh in “bang business a mai?”, chi’n dong thakthak mahle’ng kigen utlou hi. K’ong kihou touhtouh chiang un a’ nasep gen utlou napi’n lah North-East; a-diak a Manipur leh Nagaland sungthu theilua hi awmtak in gentheih a hau vial hi. “…Manipur sang in Nagaland  in masawnzaw; Nagaland in Lemna leh khantouhlam nawtta. Manipur bel kiakniamlam nawt zellai ahi!”, chia a gen in ka lungsim a su-na hi.


Samtom vitvet pasal khat ka compartment uah hong lut in ka lawm’ nek ding ann hong pia a, zahtak chitak in a hong kipatna, ka gei ua compartment ah, kiknawn hi. Keile’ng ka ann order IRCTC-te’n a hong pia ua, ka ne tei hi. Sawtlou nung in den-a pasal a hong lutnawn a, ka tuanpihpa nekna a hong hahsiang sak fitfit a, sawtlou tu in pawtkhe nawn hi. Kihou kawmkawm in k’ong taaizel ua, “Nagaland a NSCN-te’n Govt toh Cease-fire a neihnung uh muanna leh khantouhlam manoh uh ahi. Nou leng chu SoO nuai ah na omta ua, a daan na om deuhta ding uh maw?” hon chi nawn hi.


Kanpur ka tungta ua… huchi’n i dinmun/ gamsung thu a theih thuukdan maksa sim in, chitak deuh in a’ nasep ka dong thakthak hi. A hong kigen khong a, “Indian Army a sem ka hi. Tua Allahabad a hoh dek. Na gam uah sawtpi posting kha ka hi. Na thei diam ah?.. Muvanlai ah Thanglianpau, na heutupa uh, ka mukha!..” chi’n hon gennawn hi. A gente dikvek ding hia chihzaw ka theikei. Hilehle ‘Muvanlai” a gen mawkleh theilua sa in makh ka sa hi! Ka kihouna uh ‘tui hellouh’ a vangkim in real-time in Facebook ah post khezel in ka kihou zomzel uhi. “Nou kha..Govt a-sem, singtang a posting-te a mun a omlou; Lamka kia a om. Hausate le a tamzaw Lamka ngen a om a, Fund paite kia enlah!... Na huchih ualeh na gam uh khang ngeilou ding. Singtang lam ah na sepna mun chiat uah na om ding uh ahiNa gam uh zaw a nuam; a mite na hoihkei uh!


Ka kiang a agente zaw ka theisiam. Himahleh ka zum mahmah! Nuam ka sak hetlouh chu kithei saktak a ka kiang ua tu, midangte kiang bang ah, “Manipur a business bawl thil haksa mahmah ahi. Gari a van polut ding na hihleh Manipur na lutma a NSCN-te kiang a Tax na piak ngai. Manipur na lutchia le Naga, Kuki, Meitei UG-te kiang a Tax na piak ngainawn. Huaitan hileh pha ve!.. Zaat khat maimai inle UG faction tuamtuam tampi nei zomahlai uh. Meitei-te bang enle chin UNLF, RPF, PLA, etc. Huaiteng ban ah Police-te kiang natan ah na sun ngailai! Huchi’n hih keile chin business bawl theilou ding. Manipur kha a climate hi’n a gam leipek kikhundan hileh nuam mahmah, hilehle a mite kituaklou uh.” chilai zomah chu... gen ding a vaang e aw! Ka zum tuntun alah aw… ka ngilh theihlouh ka gam ngaih ahizel a. Ka itluat la/thu in awi-awi mai n’ing maw!


Huchi’n Allahabad ka hong tun un lawmpa’n hon kumsan hi. Ka kihouna uh ka ngaihtuah kha nilouh a agam vangla ah om-in amual zatam kaan in pai mahle’ng hon theichian mahmah mi ana om ding hitah! Kua hiam in “Mi muhlouh a na omdanpen na omdan tak ahi” ana chi a, dik ka sa mahmah. Lamka ka khopi ahi chi’n i utdan teng in om thei i kisa maithei. Himahleh i gamtat zia, i thilsai zia in i gam pahtawi in zahlaksak thei mahmah ahihdan ka phawksuah thakthak hi. Pianpih lawm/sanggam aw, "i gam pahtawi tu in hia, su zahlak tu in maw i pan ding?" Nang thu chu ahi ve.


©Lian Suantak @ (24/01/2012 to 06/02/2012)



[Assistant join dia khualzin ka hi a, New Delhi manoh a khual ka zin patna leng ahi. ka manoh gam bang achi diam, chih ngaihtuah kawm in ka nawtsiat- Siliguri bang khiatlahhuai ka sa mahmah hi. Lawm chihding le nei tuanlou in ei' kia in Train in i hong tuang niitniit bangzaw kithawmhau in, lawm kingai mahmah mai eive. 

Khual zinkawm a lawm ding in lehkhabu i sim hiam, ahihkeileh tulai inchu internet bangle a omta a, internet zang in i lawm-le-vualte toh kithuzaak theih gige a, lemchangpi a suakta hi. Khota i totkhakna mun khenkhat ah network a omkei chih chu hi thou mahleh. Train a kisawnkhia/accident chihveel a tamta a, inkuante/tanau leh lawmte toh kithuzaak a, hiaitan ka tungta uh, chia kihilh thilhoih mahmah leh chiintuakpi leng ahi.

Khual i zinlai a i tuanpihte hita hen aw, munthak ah khosakna i patchiang in achik a kithei ngeile hi hetlou pi-in 'vaai' i chimai a, tetoh i khosa khawm a. Manipur genlouh North-East chihle theikha hetlou adim in om mahle uh mi tengteng huchi veklou ahihdan thei a i niteng hunzatdan leh amau toh i ki-deal daan in i gam tawisaang a, le min sesak thei a hihdan i theihsiam poimoh mahmah hi. ~Enlarged @07/6/2013]

No comments:

Post a Comment