Sunday 22 January 2012

Bangchi'n Maituah I Sawm Ua?




I LUNGLUT vek ua hi’nteh ka chi mai. I gam Politiks awlmoh a suut detdette’n thugelh a hon suahkhiat chiang un hit-lou omlou chihtheih hi. Comment i pe souhsouh ua, a sekei. Veii a i awlmoh chiat ding mahleng ahi. Aziak bel tua i dinmun uah tumuang theimai i hikei uh. Pai na ding saupi i neilai. Politics i minam un mi/ pawl tuamtuam zang in ana saisek mahle'ng a bul panpandan in tunitan i omden lai uhi (Dec. 16, 2010 in Zomi Council in Union Home Minister kiang a ATS ngetna memorandum pelut).



I na saikhakdan uh dik zoulou himai lou ding hia. I vision un saupi mu banlou ahipen ding e. Tribe neuneu a kitangzial in i hihtheih khom un i na liauchiat uh. Himahleh i gam leitang dengdel deuhdeuh in MDC/ MLA tan kaan banlou i bangsim maimah uh. MDC/ MLA/ MP kitelna a kihel – Politics hi tham mahleh ei' adi'n huaitan a huntawkkei.


Mi’n bel gam kineih in mahni khe-a ding in vai a kihawm ua, a gam ngeingei uh kineihsakna dik toh puah-ut in MLA/ MP khong a lunglut ua, ahi ding mah ahi. Ei bel i tenna - i gam hithou mahleh, atak a ‘ka gam’ i chih ding om nailou ahihman in MLA kiteelna khong a i kidiah kawmkawm un huai a tawpna hilou in atak-gam piansakna dia ‘KALBI’ lel hipan suak hi.


Hiai a KALBI i chih ah khota-khopi a om; imi-le-sate ki-mobilise a, ‘lungsim munkhat’ pudia ki-sensitise-na a zat dia hoih mahmah hinapi kivau, thagum leh galvan zang a ‘kikam chihsakna’ in mi khat lal a, a tamzaw khitui nulsak in, (mi tamloute inn-gou kholkhawmna ding lel i na suaksak le ahi zomah maithei) i na hihkhial uh ka sa. Kumthak 2012 MLA Kiteelna ah kibawlthakna a i zat uh deihhuai mahmah hi. I mi-le-sa ngoihngoih MLA Election toh kisai in gamnuai ah a galtai nawnlouh na ding un i role play-dan uh kibawlpha ni.


2000 MLA Kiteel lai in Zodawn lam ah ka lawmte khenkhat guptuam neituak in ava hoh ua, a hong kiik un a report piak uh a kibangkei khop mai. Khatpa vualzou kisa in a ‘khauhpaidan’ khong uh gen in a hong kiphatlai in a dangpen-pa lau-leh-liing in meikhup dinden in inn a hong tung hi. Lohching kisa-pa pen in ‘ei-ate’ toh kizui a kawlchiang bang baat a ‘ki-champ sak’ deuhmai a asulnung uh chiltui kaaizen a agen lai in khat papen in gentheih leh lauhuai a sakthu loungal gen ding a nei mangkei! Tuabang in galvan leh thagum zang a dopsang a ompa 2000 MLA Elekson ah thagum in ‘powerful-tak’ in a hong ching ngeingut a, himahleh i Zodawn ah kikhekna (lampi/ elektrik, etc) ah bang a omsak tuan a?? I haatna zah toh kikhom in mipi’n nna seem a hon sa uhia?


I mi-le-sa gamlak a ‘eimi mah laau’ a galtai te khitui nuulman toh kihun beek in i gam i puah kei ding maw!!! Kei ka lal na'ng ahih photleh kami-kasate'n haksatna a tuah uh poikei, chimai ding ka hih a tuh… bangchi'n amaute adi'n GENSAKTU-TAK in ka pang thei tazen dia?!!!


Lamka zaang ah khosakna nuamzaw deuh ahihdan muban a peem lunggulh vungvung mai, himahleh LI THUUKLAM a Zogam puah a, azu-ahaam thuak a haksatak a loubawl a, “kami-kasa a hong lal chiang in…”, chia lam-etna meikuang liakliak ngakte a di'n GENSAKTU-TAK a hong pianna hi theiding in 2012 MLA Kiteelna ding ah i gam Policy bawlte bangchi-bang in i kisakhawl ua? Tutung bek in i mi-le-sate'n kilawptak a galmuang kisa kawm in mahni ‘VOTE-tek’ a khiattheih na ding un pan hon la mahmah un aw!!. ‘Ei’ ana dai dide le i Zodawn ah namdang:- Meitei, Naga - kua dang hong ching zenzenlou ding ua, eimi mah, unau khat ihi chia i gen Zomi/ Mizo/ Kuki/ Hmar lelmah hong ching na ding ahi. I unau khenkhatte'n ‘ZOMI’ chih tu-le-tu in pom thei naikei mahle-uh Zomi mah ahi uh, i chi ua whuai mahmah ihi ding uh. Ahihleh, Zomi ah Original leh Duplicate i omsak ziak ua kigolh ngaisek hizaw??


Lungsim lian suah in a Zomi hi mahmah loute leng whuaiban in Manipur a Tribal tengteng hamphatpih chiat ding in Article 244 - 244A pansan in ‘Autonomous Tribal State’ i ngenta uh. Tuabang lungsim let i suah uh paipih in 2012 MLA Election ah ‘Free and Fair Election’ ahih theihna ding in pawlpi’n panla taktak ta le'ng a deihhuai. Parental Role diktak i play theihna ding in khat tung a nisasak a, adang' tung a vuahzuk saklouh poimoh hi. Huaiziak in i maban naichik ah mikhat a diing kia-lel in i pawlpi uh ‘ZIM’ sak nawnkei ni. I Pawlpi zaw mi khat a dia pan-ekh sang in a ki-candidate-te leh a gumtute kal a kinakna piangthei te vengtu- Guardian nna seem din ‘KILAWM’ zaw hi. Mi khat kia lal na dinglel in i Zomi mipi tengteng’ Pawlpi su thring (i sa d’uam ah?) nawn mahmah kei ni. Tua bang ding in i pawlpi leh heutute ah lam-etna kinei lian mahmah hi. Bangchi'n maituah i sawm ua le??


A ki-candidate sawmte mah in leng MLA chinsawm a pan na hon laklai un a sauzaw en in ATS adi'n mipi lak ah Awareness Campaign hon bawlkawm thei le uchin, 2012 MLA Kiteelna a KALBI ZANGDIK kihi kha ding hi.


Hun paisa a i hihkhelhte kitawleem sawm i kichi kei ding uh. Mosi in leng Israel-te hunlai in a hel mundan uh a genpih zellai in tawlem sawm hi zawlou in a hoihzawk ding uh deih a ahun paisa uh suutpihzel ana hizaw hi. Tuabang in hun paisa gen kaikha i hizaw ua, hiaikhong mah ahi Constructive Criticism a i laak ding ua deihhuai.


© Lian Suantak 7/4/2011.


[Politics ka theihna a tawm mahmah. Kidiahlut a thukpi a va luut ka utzawng lamle ahikei.  Saupi mubaan lezaw ka hikei maithei. Bangteng hileh i gam ah Vote capture chihte om nawnkei mahmahleh chih deihna ziak a gelh ahi. ~Enlarged @03/6/2013]

No comments:

Post a Comment