Friday 1 July 2022

GAMLEI ZUUN DIA SIAMSINTE POIMOHNA

 

Khosakna leh nekzonna kichi a det leh muanhuai den diing a omkei hi. Huihpi, vuahpi, menchim, khokheeng, tuilian, ganhing leh thil dangdang ziak in loubawlmite a lohsam thei uhi. Himahleh tuni tan in mihingte lak ah koi pawl (section) khat beek in mihingte neek diing buh-le-bal, louhaai-huanhaai chi tuamtuam chiinglou a om theih a hikei hi.

 

Khosakna nasatak in a kikheklamdangta na a, mihingta leitung a i teensung nana na agriculture sector chikmah chiang in i tawpsan theih vual a hikei hi. Tua ziak mah leng ahi dia, agriculture sector a seemtu milip a kiam suksuk hang in vanzat (equipment) puahphatna leh siamna sangzaw sinna a omtou den a, khawl leh vanzat tuamtuam naktak a kikheek leh puahphattouh in a om den hi.

 

Leihoihna - fertilizer zang in louma a piangkhia tamsak i sawm uhi. Loubawlna a vanzat tuamtuamte bang leng puahpha toutou in tuchiang in khawl (machine) zang in gam khangtoute ah tawldam zodeuh in nna a seemta uhi. Ganhing neuneu i haichi suse theite thahna diing damdawi - pesticides, insecticides chihte bang a kihahzat mahmah hi.

 

Taanggam a lou i bawl chiang in luitui taangdawnlam manoh a luanglou ahihman in vuahtui a poimoh mahmah hi. Vuahtui a kiak ginat louh chiang in i louma a lohsam thei hi. Ahi a, vuahtui ginatak a omsak diing in gammaang - forest, reserve area chihte kepbit a kuul hi. Hinapi in ei pawl, singtangmite louneihdan (Jhum cultivation) in sing-le-lou, zu-le-vate kizopna a hihsia a, lum-le-vot (climate) nasatak in a kheek hi.

 

Akum-akum in i leipeekte zang in lou bawl mah lehang khamkhop i piangsak zou kholkei sek uhi. Buh-le-bal, louhaai-huanhaai ah i poimoh zah i piangkhesak nawnkei uhi. District dang toh kikawmtuahna a buai chiang in i buaizui pah ngal zel uhi. A leitang nei beengbuang napi in huanhaai-louhaai loh diing bangmah neilou in i gam leipeek ah loupa kia pousakkhak theih tham hi.

 

Tua bang ahihman in siamsinte agriculture sector ah luut vek ni chihna hi pahkei mahleh gam itna chii paai siamsinte'n gam leitang manphatna khawng a hon phawkkhiak thakna diing un awareness, career guidance khawng a tamtheilam nei thei le’ng deihhuai hi. Siamna sangtak nei, B.Sc. (Agriculture), M.Sc. (Agriculture) degree, addg. neite khawng in siamna leh theihna i neihte i loubawl mite mahmah in a hamphatpih theihna diing un a tamtheilam piakkhiak sawm ni.

 

I tunnu gamlei siamsinte'n zuun diing in kisa thak ni.

 

~ Sumthanlian Suantak | 2020 Kum Doupikha 23 ni (23.4.2020)

No comments:

Post a Comment