Thursday 20 June 2013

Manphatak A Siam


ZAAN a sian zaan in Pathian thilsiam aksi phe leplepte leh khavak kilawmtak na et khaktak ka gingta hi. A diak in October zaan khong in vaan siang diak a, khaliik zaan bang vakpha se hi. Pathian thilsiam thupite pahtak ding ahihdan neuchik hih apan kisin in, ‘Twinkle twinkle little star, how I wonder what you are..’ kichi hi. Hoihtak a i etleh ngaihtuahna tampi hon guanthei a, khovel leh za-awng liantakte’n neuchik petmah i hihdan hon kiphawksak hi.


Damlouh-haksatna bang i tuah zihzeh sim chiang in teekkun tanpha a dam ding bang huphulhhuai ding hileh kilawm hi. Huchih lai in sihna kongkhak a dingte adi’n hun pai kindan zulzul mai lah! Khang tampi nung in i hong piang a, ngaihtuah dih, khovel a mihing siam ahihma in kum bangzah a ke dia? Ahihkeileh i sihnung in kum bangzah a pailiam touzel lai dia? Theihna a tawm tel! Khovel a i dam tantan manphatak a zat ding zaw ahi ve. I leitung hinna a beichiang in tangtawn maituah dia vaihawm khum a om ding lah i hi ngal a!


Bible in lauhuaitak leh lamdangpi a bawl i hihdan a hon hilh hi (Sam 139:14). I damtan ding bangle hon Siamtupa’ khut a om ahi mai. Ama' chihs'a hihsau-a tomsak di'n mihingte thuneihna neuchik le piak i hikei. Tom-in sawt dam tale’ng tungleng vasate sang a nakpitak a manphazaw a Pathian in hon bawl hi a (Matt 6:26), 'Manpha in i kisep hia?' chih a poimoh. Adam kiang ah Pathian in chii suang a pungzel a; leitung luahdim dia A deihdan ana hilh hi (Gen 1:28). Piangkhe taphot nungkik chih omlou in mailam suan in paizel a ngai. Tua di’n zi-leh-pasal a kinei in, suan-leh-paak neih a kuul.


Mi pangai in numei-pasal ah lunglutna kineipah hi. Hiai lunglutna/ kilunggulhna in thilhoih tampi a piangsak hi. Nupa kaal ah ki-itna leh hehpihna khangsak in, ki-it leh kideihthawh in khosa khawmsak hi. Ahi ding bangtak a apai chiang in kikhelah mahmah in ki-itluat ziak in a tung nailou tanpha ngaihtuah a kisepiak in ‘Khatvei a siton ding i hih keileh nang' ma in si masa leng ka ut’ kichichidan uh hi v’aw. Hiai ama' adi kia khuallou itna in hinkhawm manphasak mahmah hi. Nungak leh tangval kaal ah mel-le-puam, zawn-le-hauh, chi-le-kuang khenlou in kigawmsak sek a, teilawrte bangle nakpi a thuzoh in thanopna leh lunglelhna leng pethei hi.


Numei khat leh pasal khat kiteeng a ahong khosak khawm chiang un hinkhua kibulpat thak in, anihnih ua kibawl lemtuah na ding tampi om hi. Hiai hunthak zattouh zelna ah theih ngeilouh thilte theih in hong om a, theih tuanlouh leh theihsuah ngeilouh ding leng dim hi. Kitheihsuahna chiangchiang ah kibatna lamte zalzou khawm leh kibatlouhna lamte bawllem khawmzel a nupa a hong kithuah touhtouh theihchiang un nupa kaal ah ki-itna, kihehpihna, kinekngaihna, kitheihsiamna pungsak semsem in, ‘ka phulouh na hi. I kiten kum a tam semleh na hoih semsem. Zong thak a zi/pasal nei thak ding hileng le nang mahmah k’on chi tinten ding’ kichi thei uhi.


Itna a manphat mahmah lai-in khatkia' itna in anih ua'diing keep zoulou ahihman in ki-ittuah poimoh hi. Huchi ahihlouh chiang in nupa kaal siatna khukpi leng suak thei hi. Kisoisel-kimohsakna kia a dim, kitheihsiam(sawm)na himhim omlou nupa kaal ah haksatna, lungkhamna tampi om a, kitenna khaatna a dim in kikhenna tunsek hi. Kikhenlou a a-om hamham taak lehleng insung nuam ahi theikei. Hichibang insung a piang ta-leh-naute vangsia ahi top mai! (gen dingdan tuanle ka theikei!) Kihing-huat in hon ittu dingpen hon mudahpen suak hitel a! Khatvei gamtat khelh in nupa kituak mahmahte leng subuai in kikhensak thei a, ta hawmthawhhuai taktakte bang nu-le-pa dam gegu napi-in tagah suahthei hi. School/college kailai a ana pal(advance) lawte tunna dingtan tunglou inle hon koihthei a, a huaisiat vanglak chiang in tualthahna (abortion tanpha) tunsek hi. Huaiziak in lungsim ngaihtuahna hon thunun thei ‘ITNA’ manphatak a zat poimoh petmah hi.


 Theihkhawl theih hileh, kituak theilou a nupa hinkhua zatkhawm sang in leengkul mai le hoihzaw kha ding hi. I koppih' mizia ding a kim-a theihkhawl chih om theilou in, thukhun dohtam tung ah KHENLOU DIA THUCHIAM i bawl hun ah 'risk' la a kiten a hisek hi. Huchi'a i hong kiten nung in i koppih' mizia  i hon theih toh kiton in lunglelhhuai bang in lang mahleh, bangkim kikhelta hisek hi. Huaiziak in AWKKHATA i hihleh Bible in, 'A theih liaileh noumau lambek miteng toh kituak in om un’ (Rom 12:18) a chihbang in i koppih theihsiamna toh en dia kisa thak a, panlak poimoh mahmah ding hi. Ahisa tuh hisa hita ahihchia. Pencil a kigelh nuulmang bang in hinna leh hun tung a thiltungsa nulmang theih ahikei hi. I utleh bawlhoih theihtan bel a om ding. Bawlhoih(sawm) ding thilhoih kia hilou in hihtuak leng ahi. Nanglam beek ah pan lechin na gintak khel ah gahhoih na mu ngei ding. Bawlhoih dia panla a omlouhna, hiam, bawlhoih zoh nawnlouh ahih chia'n  siatsemlam nawtzel in utlouh tan tuntheih hi. Tuabang hinkhua 'mah' tangtawn maituah dia A mai a i din chiang a i kipuan ding lah ahi ngal a!!


Piangkhe himhimta ka hih chia’h leitung hinkhua (khatvei ka neih hilel) a hon kipaksak a hon panpih ding koppih simlei lia/taang hiaizah lak-a kei adia piak a hihman in kipahpihdan ka siam a kul. A hamphathuaidan i ngaihtuah leh ‘once in a lifetime’ a, anuam-ahaksa zat khawmpih dia hiai bangtel(a manpha) piak a om kihi tel! Tua hinkhua ka zat banggeih kum sangsawm beichiang a le zang thei ngei nawnlou ding hi’ng a. Hiai hinna leh pumpi piak a ka om bangbang zang a pumpi leh kha nei dangmah piangsak dia hamphatna piak hilai ing a. 'Tangtawn' i chihsek uh ginna a lamet-gam ahi a, hiai leitung hinkhua i nutsiat chiang in mihing' pumpi a thop in i om nawnkei ding. I hinna mahle hiai khovel-hinna banglel hi nawnlou ding ahihman in nu-pa kaal a ki-itna zaw hiai khovel a i hinsung a zatkhiat mengmeng ding hilim eive. 'After-death' adia limsit chi leng ahikei. Na neih zahzah zat/latsak sawm mai in. Tawmchik nei i hihtaak lehle i neih bangbang piakkhiat a siatna a omkei. Itna  nana na zaw i neihzah sang a thupizaw a i latsat theihlehle a hoihsem ahi lai.


Ginna a lamet-gam bang a chimah diam?
Huai ei tungtawn a hong piang ta(te) leh a' ta sawnsawnte un kum sangsawm-sangza lamtham… a tangtawn ding maituahna ding uah poimohna kinei lian mahmah hi. Honna paisanta it-le-ngaih tampite sulnung khong ngaihtuah khak chiang in tangthu-manglam suakta. Tangtawn maituah di’n bawltheih nei nawnlou in hankhuk ah a luang uh kisial; amau taktak(a kha uh) Khawlmun tungta. Eite leng amaute bang a puakmang a om thei gige kihi napi, ki-it leh nuamsa a khosakhawm dia hun manpha piak a ki-omlai, leh ginna a gal-et gam - Khawlmun i tunma hunhoih khong ngaihtuah chiang in hiai pumpi leh hun manpha hi na lawmlawm e, chihchih theih hi. 

Dedicated to my wife on our 7th Anniversary (21st June, 2013).


©Lian Suantak @15/4/2013

[Inkuante tuak lemsakna toh Love Marriage in Chingneihkhawl @Khokhawl toh 21st June, 2006 in ka na kiteng uhi. Ka kiten nung un Pathian' vualzawlnate simsenglouh ka dong ua, tuni chiang in tapa khat leh tanu khat a vualzawl in ka om uh, a dangte simlouh inle. Inkuan poimohdan dungzui in munkhat ah khosa khawm theikei mahle ung, ka kigamlatna un lungsim leh ngaihtuahna lam ah hon gawm semsem in, ki-it leh kingai vungvung in ka omzaw uhi. Hiaimah ka hamphatnapen uh leng ahi.



Nupa munkhat a omkhawm theite bang hampha sa in ka een mahmah hun a tam hi. Tate mahle nupa pangkhawm a kep hileh duhthusamhuai petmah hi. Himahleh duhthusaam in a pai gige thei kholkei zel hi. I tenkhawm in hiam, mun tuamtuak ah i om hun inleng nupa kaal a kizopna zaw bangmah in a hihbuai i phallouh ding hi'n leng ka ngaihtuah uhi. ~Enlarged @13/06/2013]

No comments:

Post a Comment